Ahmet Tulgar’ın birinci romanı ‘Volkan’ın Romanı’, 2000’li yılların Türkiye panoramasını çizerken zalimlere karşı edebiyatla direnmeyi amaçlayan, birçok tipi ihtiva eden ve yeniliğini yitirmeyen bir kitap.
ÖNCE EDEBİYATÇI SONRA GAZETECİ
Ahmet Tulgar’ın yapıtları hakkında kemikleşmiş yanlış bir kabul var. Onun evvel gazeteci olduğu. Yapıtlarıyla ilgili yazıların birçoklarına bakıldığında Tulgar’ın Türkçeyi bu kadar düzgün kullanması ve özgün bir üsluba sahip olması gazeteciliğin bir getirisi üzere yansıtılmış. Bu yazıları kaleme alanların birçoğunun Tulgar’ın söyleşilerini izleme veyahut röportajlarını okuma zahmetine girmedikleri ortada. Hatta kitaplarının başındaki kısa biyografiyi okuyan dikkatli bir göz, 1959 doğumlu müellifin 1984-87 yılları ortasında siyasi mahkûm olarak cezaevinde kaldığını, birinci hikaye kitabı ‘Evsiz Ülke Öyküleri’nin de 1989 yılında yayımlandığını fark ederek Tulgar’ın edebi hayatının gazetecilik hayatından daha evvel başlayıp başlamadığından şüphelenecektir. Evet, lise yıllarında edebi denemeler yapan Tulgar’ın asıl edebi macerası cezaevi yıllarında başlamış, bu periyotta yazdığı hikayeler de üstte de söylendiği üzere özgürlüğüne kavuştuktan iki sene sonra yayımlanmıştır. Lakin kitap yayımlandığında esasen gazeteciliğe başladığı için onun mesleksel kimliği her nedense edebi kimliğine katkı yapan bir öge olarak yazılagelmiştir.(1)
AŞK ROMANI OLACAKTI
Üzerinde durulması gereken bir başka konu ise ‘Volkan’ın Romanı’nın cinsidir. Nedendir bilinmez Türkçe yazında çeşit tartışmaları pek sevilir. Lakin cins tartışmaları satıhta kalmış, romanın içindeki gizli çeşitler ötelenmiştir. Elbet, Tulgar’ın da söylediği üzere kitabın çeşidine siyasi-polisiye demek yanlış olmaz fakat tekrar müellifin da vurguladığı üzere bu, yarım kalmış bir aşk romanıdır birebir vakitte. Lakin, bir komplo döngüsü içerisinde yitip giden Volkan, eşcinsel olduğunu kesinkes kabullendiği, İzzet’e açılmaya karar verdiği vakit yeni bir komployla karşılaşır. Korucu aşiret reisi İzzet’in Volkan’a yakın davranma sebebi onun cinsel kimliğini öğrenmek içindir: “Bir haftadır senin ibne olup olmadığını kesin olarak öğrenmek için uğraşıyorum.” (s.219) Kitabın son kısımlarında Volkan’ın idealize ettiği, sayesinde şehvet, kıskançlık üzere hisleri yaşadığı -daha da kıymetlisi bu hisleri kabullendiği- İzzet de onu kandıran bir komplocudan ibarettir. Hem Tulgar’ın hem de üst kurmacayla kitabın anlatıcısı pozisyonunda olan muharririn belirttiği üzere tıpkı vakitte bir aşk romanı olmaya çalışan bir roman kelam konusu. Maalesef ki olama[z]dı…
‘BU BİR GENÇLİK ROMANI MI?’
İlçe Emniyet Müdürü Hilmi Öztoprak meskendeki otorite figürü olarak karşımıza çıkar. Özbakımına son derece değer veren, kelamının üstüne kelam söyletmeyen, insanların çekindiği bu baba figürü karşısında ezilecektir Volkan. Daha o vakitler kendisi için karar alamadığını, bütün kararları babasının aldığını düşünecek, “Sen ne işe yararsın?” cümlesi onda derin yaralar açacaktır. Kitaptaki “Bu Bir Gençlik Romanı mı?” kısmında müellif bu mevzuyu irdeler: 19. yüzyıl sonlarını ve 20. yüzyılın başını kapsayan bir devirdeki iki kavramı odağa almıştır bu kısımda. Birincisi, Volkan’ın annesini ve ablasını tanımlayan femme fragile, yani kırılgan bayan tipi. İkincisi ise, metindeki tabirle “edebiyatta ergenlikten çıkış, ergenliğin safiyetini kaybediş kıssaları olarak açımlayabileceğimiz” Jugendstil figürü. En büyük kaygıları tertiplerinin bozulması olan, bu yüzden de birden fazla şeyi sineye çeken iki bayan ortasında ergenlikten çıkmak için baba iktidarını yıkamayan, kendini hoşu, estetik olanı aramaya vakfeden ama 2000’li yılların Türkiye’sinde bu mümkün olmadığı için arayışında da başarısız olan bir ergendir Volkan: Bir Çocuk -kitapta “çocuk” ve “oğlan” sözleri büyük harfle başlar. Tahminen yalnızca polis üniforması içinde kendini erk sahibi olarak görmektedir. Tekrar de çocuksu yüzü, melek yüzü mesleğiyle tezat oluşturan Volkan, baba mahzurunu aşamaz.
“21. yüzyıl Türkiye’sinin başında bir 20. yüzyıl başı romanının imkânsızlığı Volkan’ın romanı. Volkan’ın hayatı üzere başarısızlığa uğramaya kararlı bir Jugendstil romanı bu.” (s.103)
KOMPLO İÇİNDE KOMPLO
Romanın konusuna değinmek gerekirse, Avrupa’da büyük muvaffakiyet elde eden futbol kadrosundan yedi futbolcu öldürülür. Takım’ın bu muvaffakiyetinin Avrupa Birliği’ne girmeyi kolaylaştıracağı algısının hâkim olduğu bir atmosferde bu taarruzun yankısı beklenenden de büyük olur. Teşkilat içindeki AB tersi kliklerle Örgüt içindeki savaş yanlılarının organize ettiği aşikâr olan bu komploya düzgün bir kıssa gerekir. Volkan’ın, öğretmenlikten siyasi sebeplerle atıldığı için bekçilik yapan Hıdır’la birkaç dakika konuşması üzerinden kurulur kıssa. Daha doğrusu ikisinin de eşcinsel olduğunu öne sürmek üzerinden. Böylelikle örgüt Hıdır’ı infaz eder lakin bu infaz “ahlaki” münasebetlere dayandığı için Hıdır’ın aşireti infazı haklı bularak örgüte savaş açmaz. Volkan ise Urfa’da bir Yaygın Ev’e götürülür, “Barış” ismini seçer. Burada kaldığı mühlet boyunca işlemediği bir hata için itirafta bulunmaya karar vereceği düşünülür… Kelamın özü, emniyet klikleri de örgüt klikleri de hiçbir ziyana uğramadan bu katliamı ikisi üzerine yıkar.
ZALİMLERLE GAYRET İÇİN EDEBİYAT
Bir insanın hatalı olduğuna inanmak için cinsel kimliğinin geçerli bir ispat olarak görüldüğü bu yabanî toplum yapısında kimse bunun bir komplo olduğundan şüphelenmez, şüphelenenler ise korktukları için susar. Bir kişi hariç: Muharrir. Volkan’ın saunada birinci kere gördüğü “uzunlarını yakmış” bir Çocuk’tur muharrir. Lakin onun acısını anlayarak Volkan’ın ter değil, gözyaşı döktüğünü, vücudunun ağladığını söylemiştir. İşte bu kişi, Volkan için bir şey yapmak istemiş ve onun romanını kaleme almıştır. Fakat, Volkan’a yapılan bu haksızlık özelinde gelişen edebiyat aksiyonu, genelleşerek bir direniş aksiyonuna dönüşmüştür:
“Şimdilik Volkan için yapacaklarımı tamamlamamış olsam da şunu görmüş bulunmaktayım: Bu zalimlerle gayret etmenin tek yolu edebiyat. Yıllarca gazetecilik yaptıktan sonra bunu artık inanarak söyleyebiliyorum.” (s.120)
Son olarak, kitabın birebir vakitte bir yol romanı olduğunu da söylemeli. İstanbul, Ankara, Amasya, Urfa… ‘Volkan’ın Romanı’ tıpkı vakitte ülkenin batısından doğusuna bir seyahat öyküsüdür de. İşte bu sayede 2000’li yılların Türkiye panoramasını görmek mümkün olur. Yeniden bu sayede 2006 yılında yayımlanmasına rağmen yeniliğini yitirmeyen bir metin vardır karşımızda.
Volkan, kabahatini kabul etmeyen fakat hatasız olduğunu da söyleyemeyen bir karakterdir. Mukadderatı üstüne düşünür sık sık. Bir karar almaktan, yüzleşmekten, uğraş etmekten sakınır. Her şeyin bizatihi düzeleceğini ümit eder içten içe. Ne yeğeni Umut’a duyduğu sevgi ne de İzzet’ten hoşlanması onu bir türlü harekete geçiremez. Bu özellikleriyle ‘Volkan’ın Romanı’ Türkiye’nin siyasi problemlerine temas ederken bu altyapı içerisinde bireyi teğet geçmemiş olur. O denli ki kimi bazı muharrir ve Volkan ortasındaki izler dahi silikleşir:
“Romanın sonuna yaklaşırken gazete okumayı, televizyon seyretmeyi artık tümüyle bırakmıştım. Başkomiser’in vefatını gazeteden öğrendiğim gün karar vermiştim buna. Romana yeni olaylar eklenmesinden, olay örgüsünü son anda değiştirmek zorunda kalmaktan, başa dönmekten korkuyor olmalıydım. Korkuyorum da açıkçası. Nihayetinde her roman bir gün bitmek zorundadır. Bitmemesi durumunda, romanın kahramanı değişir. Müellifle yazdığı kahraman yer değiştirir. Bunu anlamıştım. Anladım. Ve korkuyorum.” (s.191)
Notlar:
1 – Volkan’ın Romanı söyleşisi: https://www.youtube.com/watch?v=8wNq3k0lMHY
