Yeni Berlin’in müzikli hikâyesi

Birleşme Yıllarının Sound u alt başlığıyla yayımlanan ‘Berlin in Birinci Günleri’nde Gutmair Duvar ın yıkıldığı ve Karabük Escort bir geçiş sürecinin yaşandığı 1989 1997 ortası periyoda müzik sanat işgal kentsel dönüşüm ve sosyoloji babında bakıyor

KÜL RENGİ DOĞU BERLİN VE PASTEL BATI BERLİN

1989 dan itibaren Berlin de duyulan ve çeşitli evrelerden geçerek günümüze ulaşan müziği kentin bir kuruluş ve isyan yerine dönüşümü sırasında soluk alıp veren bohemlik etrafında incelemiş Gutmair Berlin Duvarı nın yıkılmasından kısa mühlet evvel kente yerleşen muharrir yeni Berlin ve yeni Almanya bağlamında Batı nın ve Doğu nun birbiriyle nasıl buluştuğunu gözlemlemiş Batı da yaşayanların Doğu dakilere farklı bir dünyanın kapılarını bilhassa müzikle ve sanatla açışını anlatan Gutmair bu minvalde Berlin de gece kulüplerinin ve barların ömrün merkezi oluşunu düzenlenen sanat tertipleriyle geçiş periyodunun atlatılmasını kitabın ana izleği hâline getirmiş

Berlin Duvarı 1989 a kadar kenti sadece Doğu Batı olarak ikiye ayıran bir yapı değil birebir vakitte kültürel endüstriyel ve sanatsal bir pürüz halinde kentin ortasında duruyor Kül rengi Doğu Berlin i daha pastel Batı Berlin den koparan bir beton yığını olarak yükseliyor Münasebetiyle Berlin Mitte yi Orta Berlin i dünyadan ayırıp düz bir yaşama mahkûm ediyor Gutmair o günlere dair düştüğü notta Berlin Mitte nin solgun yüzünü hatırlatıyor Mitte dingin ve sessizdir Uyuyan Güzel in şatosuna benzeri 1989 a kadar da bu türlü kalacak Sonra insanların artan huzursuzluğu karşısında Politbüro nun uyku büyüsü bozulacak Hans Martin Sewcz Berlin Mitte nin sokaklarını fotoğrafladığında Doğu Berlin romantikler için bir cennetti Bugün sokak fotoğrafları burada bir vakitler olanları burada yaşayanları ve o münzeviliği yitirmenin ne manaya geldiğini düşünmeye davet ediyor insanları

Gutmair Duvar ın yıkılış sürecini ve 9 Kasım 1989 dan sonra Berlin deki süratli değişimi hatırlatırken müziği dansı ve sanatı merkeze koyuyor Sakinlik ve coşku tedirginlik ve isyan siniklik ve dileğin dışavurumu üzere ikilemleri Berlin in dönüşümü tekno müzik ve gece kulüpleri üzerinden anlatırken Berlin Mitte deki tekdüze hayatın değişimini ve insanların meyyit toprağını üstünden atışını anımsatıyor

1989 dan Berlin in şantiye hâline getirilişine kadar yani Gutmair in tabiriyle Duvar ın yıkılması izleyen yıllarda ilk gün ve gecelerin yaşandığı yerlerin dönüştürüldüğü periyoda dek olan bitenlerin yazılı bir kaydı ‘Berlin in Birinci Günleri’

Gutmair kentin kültürel sanatsal ve mimari dönüşümünün die Wende yahut die Wendezeit bir ortada yürüdüğünü de söylemeden geçmiyor Demokratik Almanya Cumhuriyeti nin sonunun birleşme yıllarının sound u breakbeat house ve techno nun beat leriydi ancak tıpkı vakitte kompresörlü beton kırıcıların ve moloz kulelerinin gürültüsü dataları sese dönüştüren modemlerin sıkıştırılmış ses dizeleri dışarıda dolaşmanın en keyifli olduğu saatlerde duyulan bülbüllerin müzikleri tarlakuşlarının sabah şamatası dans pistinin kenarında stantların açılış kokteyllerinde ve barlardaki muhabbetlerdi de

1989 dan sonra gerek metruk binaları işgal ederek Berlin i bir kültür metropolü hâline getirme çalışmalarını gerek sanat ve müzik yoluyla bir isyan başlatıp iki Almanya nın birleşme sancılarını aşma uğraşlarını anlatan Gutmair bunlarla sadece Almanların değil Doğu Berlin e ayak basan gezginlerin işgalcilerin ve turistlerin de birleştiğini ortaya koyuyor İşgal konutları gece kulüpleri barlar ve sokaklar ise bu birleşmenin ve Duvar sonrası Berlin de yankılanan müziğin mabedi hâline geliyor Bu noktada Doğu Berlin i teknoyla tanıştıranlardan sitayişle bahsediyor Gutmair Can Oral ve büfeci Serdar Yıldırım bu isimlerden yalnızca ikisi

HİÇ BİTMEYEN BİR PARTİ

Duvar ın yıkılmasıyla birlikte Berlin geçersiz hayat içinde hakikati arayan kümelerin ana yerine dönüşüyor Gutmair in hatırlattığı üzere Hakim Bey in görüşleriyle harekete geçen punk lar anarşistler tekno müzik tutkunları ve işgalciler coşkulu ve sevinçli bir hayat için ellerinden geleni gerisine koymuyor Her şeyden evvel Bey in yer ve vakitte işgal edilmesi gereken gedikler kanısı Duvar ın yıkılmasından sonra Berlin de geçerli olan durumu tam olarak tasvir ediyordu güya İşte bu nedenlerle Süreksiz Otonom Bölge fikri bir slogan üzere lisandan lisana dolaşmaya başladı Gerçi romantik ve safiyaneydi fakat durum göz önüne alındığında hiç de gerçek dışı olmayan bir halde burada insanın muhakkak bir müddet için her istediğini yapabileceği kanısını çok yeterli tanımlıyordu

Gutmair in müşahedelerine nazaran vaktini beklerken atıl kalmış bir kent Berlin Bilhassa de Kasım 1989 dan sonra âdeta bir anda uzunluk atan kentin doğusu O tarihten önce ise Doğu Berlin muharririn deyişiyle bir meyyit misali son derece sakin ve renksiz Doğu Berlin geçmişten kalanlarla doluydu Sokaklarda yapacağınız her gezinti harabeler boş emlak ve elli yıldır üretilmeyen mallar ve çalışmayan dükkânlar için reklam yapmaya devam eden soluk yazıtlar ortasında gerçekleşiyordu Bu dükkânların sahipleri bile çoktan ölmüştü Geçmiş vakitlerin tortu katmanları semtin yeni ve eski sakinlerinin bu kırılma ânını yakalamanın mümkün olmadığını daha da sarih bir biçimde hissetmelerini sağlıyordu Geçiciliğin ve faniliğin şuurunda olmak ânı ağırlaştırıyordu lakin birebir vakit tarihe bakışı da keskinleştiriyordu

Doğu Berlin i işgal eden anarşistler müzisyenler ve sanatkarlar Gutmair in bahsettiği ölgünlüğü kentten söküp atmak için var gücüyle çalışıyor Daha doğrusu tutku ve coşkuyla yaşamaya uğraşırken Doğu Berlin i de süratle canlanıyorlar Natürel geçiş devri hükümeti kelam konusu işgallere ve anarşiye fazla sessiz kalmadığından güvenlik güçleri ve halk ortasında vakit zaman tansiyonlar yaşanıyor

Gutmair in resmettiği 1989 sonrası Berlin çabucak herkesin nefes almasını sağlayan altkültürün bütün gücüyle günlük hayatı yönlendirdiği barlarla gece kulüpleriyle işgal edilen binalarla otonom bölgenin hududunu çizen sokaklarla farklı bir ömür alanına dönüşüyor Üstelik bu alan epey kozmopolit Mitte nin barlarında kulüplerinde ve galerilerinde emekçiler ve işsizlerin yolu ebeveynleri profesör orta ölçekli teşebbüsçü yahut yönetici olan profesyonel uyuşuklar mesleklerinin başında sanatkarlarla ve bohemlerle kesişiyordu Geceleri Mitte ye sınıfsız bir toplum ütopisi hâkim oluyordu Sabahları manzara değişiyordu Sabah olunca birileri ebeveynlerinden birer çek alıyor yahut çalıştıkları resmî daireye ya da reklam ajansına gidiyor başkalarıysa bu sırada süpermarketlerden yiyecek çalıyor yahut konutlarını döşemek için kaldırımlara atılmış mobilyalardan işe fayda kesimleri topluyordu

1989 dan sonraki yıllar yorgunluk belirtileri nedeniyle vakit zaman yoğunluğunu kaybeden ancak prensip gereği hiç bitmeyen bir parti gibiydi diyen Gutmair Berlin Mitte de yaşananların yanı sıra kentte 1989 da başlayıp 1990 ların sonuna dek meydana gelen kültürel sosyolojik ve sanatsal evrimi kazanılanlar ve kaybedilenler ekseninde inceliyor

İşgal edilen zımnî servis binalarını kurulan dans pistlerini yerleşilen metruk yapıları barları cümbüş yerlerini ve sokakları özcesi yıkılan Berlin Duvarı nın altında kalan yakın geçmişi ve üstüne inşa edilen yeni hayatı müzik ve dans üzerinden anlatan Gutmair Duvar sonrasında insanların nelerle karşılaştığını 1990 ların başındaki havayı yansıtarak sunuyor okura Öteki bir deyişle Berlin in ve Almanya nın Duvar sonrası dönüşümünü daha çok kültürel ve toplumsal açıdan ele alıyor ‘Berlin in Birinci Günleri nde