Yazar Liz Behmoaras, denince aklımıza Mazhar Osman’ın hayatı, Türkiye yazın hayatında çığır açan isimlerden Suat Derviş’in hayatı, Türkiye’de yaşayan Yahudi Jak Samanon ve ailesinin kıssası üzere yazdığı biyografiler gelir. ‘Lale Pudding Shop’ isimli kitabında dünyayı güzelleştirmek için yola çıkan hippilerin İstanbul Sultanahmet’teki duraklarından tıpkı isimli muhallebiciyi ve 68 neslinin düşlerini ve yaşadıklarını yazan Behmoaras, bu defa İthaki Yayınları’ndan ‘Köpük’ isimli bir kitap çıkardı.
‘Köpük’, Golden Retriever cinsi, erkek bir köpeğin ağzından hayatının son devrini anlatıyor. Behmoaras’la ‘Köpük’ü, köpeklerin dünyasını ve yeni çalışmalarını konuştuk.
Liz Behmoaras ismini genelde tanınmaya paha beşerlerle ilgili yazdığınız romanlarla duyuyorduk. Bu sefer ‘Köpük’ isimli bir köpeğin ağzından yazılmış bir roman çıkardınız. Bir köpeğin gözünden yazmak nereden aklınıza geldi? Niçin bir köpeğin son devrini yazdınız?
Doğrudur, şimdiye kadar dört biyografi, dört de romanım var. Köpeğin (ya da öteki bir hayvanın) gözünden yazmak benim bilhassa aklıma gelmedi. 17’nci yüzyılda bir edebiyat klasiği olan ‘La Fontaine Masalları’ndan bu yana çok istek gören bir yazın usulüdür. Bu formülü birkaç katmanda incelersek, öncelikle hem yazması hem okuması çok keyiflidir; ayrıyeten bizden farklı söz etseler de bizim üzere seven, sevinen, üzülen, öfkelenen, acı çeken, keyifli olan hayvanları daha uygun manaya için bir efor üzere görülebilir. Son olarak hayvanları konuşturarak etrafa pek çok ileti verilebilir. Dahası, konuşan hayvanlar, konuşmaları ve duruşuyla sembolik bir rol oynayabilir.
‘Köpük’ün son devri birkaç ay süren çok ağır yaşadığımız, his yüklü bir periyottu. Bu nedenle o periyoda odaklandım. Ancak ‘Köpük’, çocukluğunu ve gençlik yıllarını da anlatıp, sırasında biz sahiplerinin dedikodusunu da yapıyor.
‘KİTABIN YAŞ ARALIĞI YOK’
‘Köpük’ü okurken hangi yaş aralığına uyacağını düşündüm ve herkese uyabileceğini hissettim. Pekala, sizce hangi yaş aralığına uyuyor?
Ben de sizin üzere düşünüyorum, genelde her yaş aralığını ilgilendirebilir. Tekrar de 8-9 yaşından itibaren okunsa daha uygun algılanır diyelim. Fakat hayvansever olmayan biri, hangi yaşta olursa olsun ilgilenmeyebilir. Lakin müspet düşünelim, okuyunca evvel mecnun saçması üzere görüp, son sayfaya geldiğinde kendini evcil hayvanlar dünyasına daha yakın, daha ilgili hissedebilir.
Kitaptaki köpek, kedilerin iç dünyasına dair yorumlar yapıyor. Kedilerin yemeğe atlaması, köpeğin sabırla beklemesi… Köpeklerin insan davranışını daha uygun takip etmesi, kedilerinse acıya karşı köpeklerden daha güçlü olması… Bunlar müellifin uzunca mühlet iki çeşidi de gözlemesiyle ortaya çıktı diyebilir miyiz? Sizin tıpkı vakitte hayvanlar konusunda aktivist bir yanınız da var. Bundan da bahseder misiniz?
Çocukluğumdan bu yana konutumda kedi ve köpek baktığım, devir periyot de barınaklarda istekli olarak çalışmış olduğum için, her iki çeşidin isteklerini, yansılarını, olumlu ve olumsuz yanlarını çok güzel tanıyorum. Barınaklarda istekli olarak çalıştım ve öteki arkadaşlarla pet shop’larda hayvan satışına karşı maalesef şimdi kazanılmamış bir savaş açtım. Şu anda hiçbir hayvan muhafaza derneğine üye değilsem de her daim onlara yardıma hazırım. Etrafımdaki sokak hayvanlarının sistemli beslenmesini, aşılanmasını ve kısırlaştırılmasını da elimden geldiğince üstlenmeye çalışıyorum.
‘HİÇBİR ÜLKE HAYVAN CENNETİ DEĞİL’
‘Köpük’, kitabın bir kısmında hayvan cenneti diye İngiltere’den bahsediyor; köpeklere, kedilere yetiştirme yurdundan alınmış çocuklar kadar ilgi gösterildiği bir tertip anlattığı… Bu ütopyayı yerleştirmek ve Türkiye’deki koşullara değinmeden kıyaslamak nereden aklınıza geldi?
Aslında hiçbir ülke hayvan cenneti değil, esasen hiçbir ülke kısaca cennet değil. Hiçbir millet de tümüyle âlâ kalpli ya da makus kalpli değil. Bunlar ezelden beri bilinen gerçekler. Yalnızca birtakım ülkelerde evcil hayvan bakımı asırlardan beri hayatın bir modülü olduğundan, vatandaşları onlara nasıl davranılacağı, onların nasıl bakılacağı konusunda daha tecrübeli olabilirler. Fakat bizde de yıllardan bu yana hayvan haklarını müdafaa konusunda dev adımlar atıldı ve atılmaya devam ediyor. En kıymetlisi, bu hakları muhafazaya yönelik kanunlar konuyor. Çünkü Köpük’ün dediği üzere ‘insana kanun lazım’.
Kürekle köpek öldürenlerin yaşadığı bir ülkede bu kitapla hedefiniz köpeklere olan farkındalığı yükseltmek mi?
Köpeklerin kürekle ya da zehirle öldürülmesi bilhassa Türkiye’ye has bir davranış değil. Sapıklara, sadist ruhlu insanlara maalesef her yerde, dünyanın her bir köşesinde her vakit rastlanılabilir. Ben genel olarak Köpük’ün ağzından, güzel niyetli lakin bu bahiste bilgisi yetersiz insanlara hem kendilerinin hem de hayvanların sıhhatini ve konforunu muhafazaya yönelik kimi bildiriler vermeye çalışıyorum, desek daha hakikat olur.
‘ÇOK MERT BİR BAYANI YAZIYORUM’
İthaki Yayınları bu kitaptan evvel 2008 yılında yazmış olduğunuz Suat Derviş biyografisinin yeni dokümanlarla zenginleştirilmiş dördüncü baskısını yayımlamıştı. Artık sizi heyecanlandıran, yazmaya koyulduğunuz yeni bir proje var mı?
‘Köpük’ romanı yazın çizgimde farklı bir stil içeren bir parantezdi. Artık yeniden epeyce ünlü ve çok yavuz bir bayanın ömür hikayesini yazmaktayım. Fakat ismini açıklamak için şimdi çok erken.
Suat Derviş birçok bayan muharririn kendine örnek aldığı bir karakter. Sizi kitabını yazarken en çok şaşırtan ne oldu?
Şaşırtan öge, karakterinin ve ömür biçiminin içinde barındırdığı çelişkilerin çokluğu olmuştu. Fakat kitabın başından sonuna kadar yüreğine ve çalışkanlığına sonsuz bir hayranlık duydum.
