Türkiye’de sokak köpekleriyle ilgili tartışmalar son devirde şiddetini artırdı. Osmanlı devrinden bu yana devam eden tartışmalar için hayvanseverlerin tahlil önerisi, sokak hayvanlarının kısırlaştırılıp aşılanarak alındığı yere bırakılması… Gerek birtakım yetkililerin gerekse de sokak köpekleri aleyhine içerik paylaşan toplumsal medya hesaplarının dillendirdiği ‘çözüm’ ise sokak köpeklerinin barınaklara kapatılması…
Macaristan ziyareti dönüşünde gazetecilerin sorularını yanıtlayan Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, sokak köpekleri ile ilgili yaptığı açıklamada, hayvana şiddet olayları ile gündeme gelen Konya Büyükşehir Belediyesi ve İstanbul Beykoz Belediyesi’nin barınaklarını ikinci defa örnek gösterdi, bilhassa Beykoz Belediyesi’nin barınağındaki çalışmaları takdir etti. “Bu mevzunun takipçisiyim” diyen Erdoğan, “Gelişmiş ülkelerde, Avrupa’da bu sorun nasıl tahlile kavuşturulduysa biz de birebir uygulamaları hayata geçireceğiz” tabirlerini kullandı. Fakat Erdoğan, hangi Avrupa ülkesinin uygulamalarını referans alacaklarını belirtmedi. Çünkü Avrupa’nın sokak köpekleri ile geçmişteki imtihanı, pek parlak değil. Bu nedenle hayvan hakları savunucuları Erdoğan’ın açıklamalarına karşı reaksiyonlu. Talep ettikleri barınak yerine faal kısırlaştırma ve aşılama…
HOLLANDA MI ROMANYA MI?
Erdoğan’ın da işaret ettiği Avrupa’da sokak hayvanlarına yönelik uygulamalar nasıl? Meral Candan’ın Gazete Duvar’da yayınlanan ‘Hayvana Şiddet Dosyası’ serisinin ikincisinde, sokaklarını hayvanlardan ‘arındırmış’ birinci ülke olarak anılan Hollanda ile 2013’te köpeklerin toplatılmasını maddeleştiren Romanya’nın tecrübesi aktarılıyor. Buna nazaran, Hollanda’nın hayvanlarla ilgili şu an yürürlükte olan ‘Ulusal Hayvan Yasası’ 2011 yılında halini aldı ve hayvan istismarını, ihmalini ve terk etmeyi para ve mahpus cezasına bağladı. Ülke maddelerine nazaran, hayvan istismarı kelam konusu olduğunda en yüksek mahpus cezası 3 yıl. Para cezası da 21 bin 750 euro. Hayvan ihmalinin üst hududu ise 6 ay mahpusken para cezası ise 8 bin 700 euro.
Hollanda Tarım Bakanlığı ülkede sokak köpeklerine nadiren rastlanmasının sebebini, köpeklerin kayıt altına alınmasının zarurî olduğunu belirterek, “Satın da alsanız, sahiplenseniz de hayvanların tanımlanması, bakımlarının ve barınmalarının karşılanması zorunlu” kelamlarıyla açıklıyor. Kaçan ya da kaybolan bir köpeği, bu kayıt sistemi ile kolay kolay bulduklarını tabir eden bakanlık, bu sistem sayesinde ülkede ‘sahipsiz’ köpek olmadığını belirtiyor.
Romanya’da ise durum farklı. 4 yaşındaki bir çocuğun sokak köpeklerinin saldırısı sonucu hayatını kaybetmesinin akabinde Bükreş Belediye Lideri Sorin Oprescu, halka sokak köpekleri için ötenaziyi kabul edip etmediklerini soran bir referandum düzenleneceğini açıklamış ve Cumhurbaşkanı Traian Basescu’nun, “İnsanlar köpeklerden üstündür” biçimindeki kelamlarıyla tartışmalar farklı bir boyuta taşınmıştı. Tüm bunların sonunda 2013 yılında bir oylama yapan Romanya Parlamentosu, köpeklerin toplanması ve 14 gün boyunca barınakta kalıp sahiplenilmeyenlerin de itlaf edilmesinin önünü açan yasaya onay verdi.
‘CUMHURBAŞKANININ HAYVANLARLA İLGİLİ KELAMLARINA PRESTİJ ETMEMEK LAZIM’
Türkiye, hangi örneği uygulayacak ya da uygulayabilecek mi? Dayanışma Hayvan Hakları Konfederasyonu Lideri Timur Ugan, bu soruyu şöyle yanıtladı: “Almanya’da, İtalya’da, İspanya’da, Fransa’da birçok yerde pet shop ve üretim yasak. Hayvanları terk etmenin cezası, Avrupa ülkelerinde 10 bin euro ile 30 bin euro ortasında değişiyor. Çipsiz köpek aslında yok. Terk ettiği köpeğin başına sokakta bir şey gelirse sorgusuz sualsiz 2 sene mahpus var. İspanya’nın Baas bölgesinde 8 saat bir köpeği bağlı tutamıyorsunuz. Günde birkaç kere dışarı çıkarıp gezdirmek zorundasınız. Avrupa ülkeleri öldürerek çözemedi bu sorunu. Biz kendilerine tekraren anlattık; ‘Popülasyonu denetim altına alın, terk etmeye ağır ceza getirin’ dedik. Biz terk etmeye 20 bin lira ceza istedik, onlar 3 bin 200 lira ceza getirdiler. Bir hayvana azap etmenin, tecavüz etmenin, öldürmenin cezası 300 bin euro’ya kadar çıkıyor birtakım ülkelerde. Devasa bakım konutları kuran rastgele bir Avrupa ülkesi gösteremezsiniz. Bu türlü bir şey olamaz esasen. Bu sorunu, 20-30 sene önce kısırlaştırmayla, getirilen maddelerle çözmüşler. Sahipli hayvana kısırlaştırma mecburiliği getirmezseniz, doğan yavruları kayıt altına almazsanız, internetten satışa müsaade verirseniz, yazlık cümbüş diye alınan yavruların sokağa atılmasına müsaade verirseniz, popülasyonu denetim altına almanız mümkün olmaz. Münasebetiyle Cumhurbaşkanı’nın hayvan hakları konusunda söylediği kelamlara prestij etmemek lazım. Cumhurbaşkanı’nın hayvan haklarıyla uğraşacak hali mi var? Türkiye’nin toplumsal ve ekonomik problemleri almış başını gitmiş, hayvan haklarıyla uğraşacakmış. Hayvan haklarıyla uğraşacak olsaydı, bizim tekliflerimizi dinler ve sorun bugüne kadar çözülmüş olurdu. Belediyelerin, devasa barınak kuracak güçleri mi var? Belediyeler iflas durumunda şu anda. Bu açıklamalar anlamsız. Ellerinde hiçbir proje bile yok. Rüzgara nazaran açıklama yapıyor.”
‘TOPLUMA YANSITILDIĞI ÖLÇEKTE BİR SORUN YOK’
Türkiye Hayvanları Muhafaza Vakfı Lideri Erman Paçalı da Türkiye’de yasal düzenlemelerin kâfi olduğunu lakin uygulanmadığı için başarılı olunamadığı görüşünde. Faturanın tekrar hayvanlara kesildiğini belirten Paçalı, “Cumhurbaşkanının örnek verdiği barınak modelleri, hayvanların başına kürekle vura vura öldürüldüğü, rehabilitasyon hizmetlerini vermek yerine öldürülüp de gömüldüğü toplu mezara dönüşmüş olan merkezler. Cumhurbaşkanı’nı kim yanıltıyor bilmiyorum lakin birileri bu modelin çok da uygulanabilir olduğuna inandırıyor kendisini” diyor.
İletişim Başkanlığı Dezenformasyonla Uğraş Merkezi’nin hayvan düşmanı bir kümeye kelam verdiğine ait kimi ses kayıtlarının dolaştığını, bunu yazılı olarak CİMER’e sorduklarını lakin iki yıldır karşılık alamadıklarını belirten Paçalı, “Dolayısıyla aslında topluma yansıtıldığı ölçekte bir sorun yok. Kısırlaştırma seferberliği ile bu sorun aslında çok süratli bir biçimde çözülebilecekken hayvanlar, çok büyük acılar çekeceği, hatasız yere mahpus yatacakları, ömürlerini tüketecekleri azap merkezlerine, cezaevlerine gönderilecekler” diye konuştu.
Paçalı’nın bahsettiği ses kaydı Twitter’daki bir sohbet odasında geçiyor ve konuşmacılar ortasında sokak köpeklerinin barınaklara kapatılmasını savunan İnançlı Sokaklar Derneği bulunuyor. Kelam konusu konuşma, sokak köpeklerinin yer bilgilerinin girilmesi ve paylaşılması için kurulan ‘Havrita’ isimli uygulamanın erişime kapatılmasının akabinde, Ağustos 2022 tarihinde gerçekleştiriliyor. Bu ses kaydına nazaran, Dr. Ahmet Toprak isimli konuşmacı, İrtibat Başkanlığı Dezenformasyonla Gayret Merkezi ile bağlantı halinde olduklarını ve sokak köpekleri aleyhine kamuoyu yaratılması için çalışıldığını sav ediyor.
‘YÜRÜTME ORGANLARI YASAMANIN ORTAYA KOYDUĞU İRADEYİ GASP EDİYOR’
Paçalı, Erdoğan’ın uygulamalar konusunda yanıltıldığına inanarak şöyle devam ediyor: “Sokak köpeklerini barınaklara toplayıp ömrünün sonuna kadar burada bakmak imkansız. Hem mali açıdan bu türlü bir gücümüz yok hem de o uygulamanın sonucu, ne olduğu bilinen ve deneyim edilen bir gerçek. Bunun yerine neden maddeyi uygulamıyorlar, uygulamayanlara neden cezai yaptırım gelmiyor, neden üretimi ve satışı durdurmuyorlar, neden kaçak üretimle çaba etmiyorlar ve sorunu kökten çözme yoluna gitmiyorlar? Bunu bir türlü anlayabilmek mümkün değil. Belediyeler hâlâ misyonunu yapmıyor. Yasanın revizyona muhtaçlığı yok. Yasama organı esasen yapması gerekeni yaptı, en insani tahlili buldu lakin maalesef yürütme organları yasamanın ortaya koyduğu iradeyi gasp ediyor ve maalesef yasa uygulanmıyor. Bunun bedeli yeniden köpeklere ödetiliyor.”
