Akanda Taştekin
Bir yılı aşkın müddettir faaliyet yürüten Göçebe Niyet Derneği, akademik özgürlük ve üniversite özerkliğinin giderek azalmasını keder edinen bir küme üniversite öğrencisinin alternatif bir akademik alan yaratmak için bir ortaya gelmesiyle kuruldu.
Yaklaşık 20 kişilik bir istekli grup derneğin kemik takımını oluşturuyor. Dernek, ideoloji, sosyoloji, siyaset, edebiyat üzere birçok farklı disiplinde çalışmalar yürütüyor, çeşitli yaz kampları ve akademik temalı buluşmalar düzenliyor. Dernek gönüllüleri ders ve tartışmaların rastgele bir baskı ya da oto-sansüre uğramadan konuşulabildiği bir platform oluşturmayı ve bu alanda sansür, baskı ve ayrımcılığa uğramış genç ve akademisyenlere kelam vermeyi önemsediklerini tabir ediyorlar.
Gazete Duvar, akademinin piyasalaşması, akademideki temel sıkıntılar, sansür ve alternatif akademi mecralarına olan muhtaçlığı Göçebe Fikir Derneği Üyesi İrem Sumru Müftüoğlu ile konuştu.
‘ALTERNATİF AKADEMİK ALANLARA GEREKSİNİMİMİZ VAR’
Bir küme genç olarak alternatif akademi için yola çıktınız, öykünüz neydi? Sizi bir ortaya getiren ne oldu?
Akademik özgürlük ve üniversite özerkliğinin kaybolması her vakit bizim ana sorunumuz oldu. Akademi içi ayrımcılık, oto-sansür ve beyin göçü bununla bir arada gelen öteki dertlerimizi oluşturuyor. Buna tahlil olarak alternatif akademik alanlar yaratmak gereksinimi ise tüm takımı bir ortaya getiren temel motivasyon oldu.
Göçebe Fikir Derneği gönüllüleri olarak biz, lisans ve lisansüstü eğitimini sürdürürken üniversitelerde akademik gelişim ismine fizikî, toplumsal ve finansal kaynaklara ulaşmak açısından uygun şartları yakalayamayan, türlü dezavantajları yaşamalarından dolayı bu meseleleri birlikte deneyimledikleri ülke çapındaki paydaşları için akademik bilgi, marifet, tavır ve yetkinliklerini geliştirmesine imkan sağlayacak öğrenci-katılımcı merkezli ortak öğrenme ve akademik paylaşım alanı kurmaya çalışan bir küme üniversite öğrencisiyiz. Hasebiyle yakından bildiğimiz sıkıntıları tabandan gelen ve yaratıcı biçimde çözmeye çalışıyoruz. Şimdi çok genç bir oluşum olmamıza karşın derneği oluşturan grup arkadaşlarımız, birebir akademik dertleri taşıyarak yıllarca Sevecence Nesin Köylerinde emsal akademik kampları ferdî olarak düzenliyorlardı. Dernek, bu dertleri taşıyan ve bu alanda faaliyetler gösteren biz öğrenciler için birleştirici bir çatı olarak yaklaşık bir buçuk sene evvel ortaya çıktı.
Kaç kişilik bir çalışma takımınız var?
Bunun sabit bir karşılığı olmamakla birlikte ortalama 20 kişilik bir takım, aktiflik tertip sürecine ve sonrasına dair iş kısımlarında yer alıyor. Etkinliklerimizde gönüllülüğün temel olması kesin sayımız hakkında bir şey söylemeyi zorlaştırıyor. Ortamıza katılan istekli öğrenciler, iştirakçiler ve eğitmenlerle birlikte her sene büyüyoruz.
‘SANSÜRCÜ, HİYERARŞİK VE AYRIMCI KURUMLAR İÇERİSİNDE KENDİMİZİ TABİR ETME İMKÂNI BULAMIYORUZ’
Türkiye’de sizi alternatif bir mecra oluşturmaya iten akademinin şartlarından bahseder misiniz? Bu çerçevede derneğin temel gayesini nasıl tanımlıyorsunuz?
Göçebe Fikir Derneği, üniversitenin içinde bulunduğu kriz ortamında, akademik özgürlüğün ve üniversite özerkliğinin gün geçtikçe azaldığı bu süreçte, alternatif bir akademik bilgi üretimi ve paylaşım alanı yaratmak için kuruldu. Sansürcü, hiyerarşik ve ayrımcı kurumların içerisinde kendisini söz etme imkânı bulamayanların yalnızca merak saikiyle hareket edebileceği, toplumsal bilimler üzerine çalışabileceği ve yaratıcı münasebetler geliştirebileceği bir kültürü yaşatmaya ve yaygınlaştırmaya çalışıyoruz.
Felsefe, sosyoloji, siyaset, edebiyat, sinema ve cinsiyet çalışmaları üzere farklı disiplinlerde eleştirel kanıyı öne çıkarıp özgür tartışma ortamı oluşturarak üniversitelerde bulamadığımız özgür bir toplumun kıymetlerinin ve etik unsurlarının peşinden gidiyoruz. Her gün tanıklık ettiğimiz sonlu ve gerilimli şartlar, üniversitelerdeki akademik kıymetlerin çölleşmesini hızlandırıyor. Öncelikle, “hoca-öğrenci” ayrımı etrafında şekillenen güç münasebetleri ve cinsiyetçiliğe karşı net duruşumuzu etkinliklerimizde güç gözetmeyen paylaşım ortamları oluşturarak, alanında uzman eğitmenlerin yanı sıra yeni seslere de yer vererek ve farklı görülen kimlikleri kutlayarak gösteriyoruz. Derslerin ve tartışmaların rastgele bir baskıya ve oto-sansüre uğramadan söz özgürlüğünün tahrip edilmediği farklı metotlarla gerçekleşmesini sağlıyoruz. Akademinin üniversitelere yahut toplumdan yüzünü çevirmiş dersliklere kısıtlanamayacağını vurgulayarak iştirakçi ve gönüllülerin özveriyle katkıda bulunduğu hayat üslupları inşa ediyoruz.
‘ÜNİVERSİTENİN İÇERİSİNE SÜRÜKLENDİĞİ AKADEMİK KRİZİN BİR SONUCU OLARAK ORTAYA ÇIKTIK’
Neden bu türlü bir gereksinim olduğunu düşündünüz?
Temel maksadımız kendisine söz alanı bulmakta zorlanan ve muhakkak tipte ilgilere sahip olan kimseleri; düşünmenin, duyumsamanın, konuşmanın ve dinlemenin incelikli biçimleriyle karşılaşabilecekleri bir ortamda bir ortaya getirerek, düşünmenin zarurî olarak birlikte düşünmek olduğunu yine hatırlamak ve hatırlatmak… İçinde bulunduğumuz mevcut durumda üniversitenin içerisine sürüklendiği akademik krizin bir sonucu olarak ortaya çıkan bir oluşum olduğumuzu söyleyebiliriz. Öteki bir deyişle üniversite kurumunun karşılaması gereken akademik gereksinimden doğmuş olmamız, bir ortada kurulmuş bir düşünme iştirakinin yanı sıra hayatın kendisini de tekrar örgütlemeye aracılık etmeye çalışmamıza bir sebep.
Düzenlediğimiz etkinliklerle mahallî akademik hevesi ve bir aradalığı güçlendirmeye çalışıyoruz. Üniversitelerin özerklik krizi ve öğrenciler üzerindeki sosyoekonomik baskıların her zamankinden şiddetli hissedildiği bu devirde hem eğitmenler hem öğrenciler hem de iş hayatında olmasına karşın akademiye ilgisi devam eden iştirakçilerimiz için bilhassa toplumsal bilimlerin rahatça tartışıldığı ve kolektif üretime imkan sağlayan alanlar örmeyi önemsiyoruz. Akademik temellerimize ek olarak düzenlediğimiz etkinlikler çok istikametli müsabakalar sağlıyor ve buna dayanarak ürettiğimiz pahası kolektif özgür ömür alanı olarak da tanımlıyoruz.
‘KEMİKLEŞMİŞ VE HÂKİM ERİL ÇOKLUĞU KIRMAK İÇİN EŞİTLİK GÖZETİYORUZ’
Eğitimlere kimleri konuk ediyorsunuz? Neden bu bireyler?
Sansüre, baskıya, ayrımcılığa uğrayan gençler ve akademisyenler bizim gaye kitlemizi oluşturuyor. Üniversiteye, bilhassa toplumsal bilimler ve ideoloji kısımlarının araştırma faaliyetlerine verilen kıymet hayli azaldı. Öğretim üyeleri ve öğrenciler maddi imkanların ve akademik özgürlüklerin daha fazla olduğu öteki ülkelere göç ediyor. Her sene YÖK tarafından kısımların öğrenci kontenjanları arttırılsa da yeni öğretim elemanları için açılan takımlar ya yetersiz ya da liyakate dayalı olmayan seçimlerle işliyor. Bireye dayalı özel ilanların açılması ya da derslerde işlenen bir hususun “sakıncalı” bulunarak bir akademisyenin işine son verilmesi haber kıymeti bile taşımayan bir olay haline geldi.
Üniversitelerden KHK ile yahut öteki metotlarla uzaklaştırılan bir akademisyenin yıl uzunluğu ders verebildiği öğrenci sayısından daha fazla öğrenciye ulaşmasına, akademide ve benzeri alanlarda hala etkin bir formda kalmasına imkân veriyoruz. Ekonomik kahırlardan ötürü meslek derdiyle istemediği bir kısmı seçmiş, toplumsal bilimler alanında uzman bireylerden ders alamayan alan dışı öğrencilerin toplumsal cinsiyet ve eleştirel niyet üzere bahislerde derslere katılmasına imkan sağlıyoruz. Nitelikli ideoloji eğitimi Türkiye’de görece daha az ehemmiyet görürken, her bölümden felsefecilere nitelikli eğitimi ulaştırmayı önemsiyoruz. Toplumsal bilimler kollarında okumasına karşın araştırmalarını akranlarına eleştirel ortamlarda sunmakta, verimli geri bildirim almakta zorlanan genç akademisyenlere uzman hocalarla yan yana ders verme ve farklı disiplinlerden onlarca iştirakçiyle tanışma imkânı veriyoruz. Kadın+ akademisyenlere yer vererek kemikleşmiş, hâkim eril çokluğu kırmak ismine eşitlik gözetiyoruz.
‘KAMP İŞLERİNİ GÖNÜLLÜLERİN EMEĞİ İLE İMECE YORDAMI KARŞILIYORUZ’
Çalışmalarınızdan bahseder misiniz?
Yaz ve kış aktiflikleri çerçevesinde nitelediğimiz iki tip aktiflik düzenliyoruz. Yaz etkinliklerimiz ana bir akademik tema etrafında şekillenen, bir hafta müddetli ağır ve kapsayıcı kamplardan oluşuyor. Tek bir kamp mühletince günde altı saat derse ek olarak üç saatlik akşam oturumları ve samimi tartışma ortamları ile eğitmen-katılımcı etkileşimini teşvik eden alanlar organize ediyoruz. Kışın ise farklı kentlerde ve o kentlerin çeşitli yerlerinde bu kere daha özelleşmiş̧ temalar altında 2-4 gün üzere kısa periyodik etkinlikler düzenliyoruz. Yaşadığımız kentlerde, hafta sonları katılabildiğimiz bu etkinlikler üniversite hayatı esnasında da bize akademinin heyecanını yeniliyor ve olasılıkları genişletiyor.
Kışın kamp adabı olmayan günübirlik etkinliklerimiz fiyatsız gerçekleşiyor. İzmir Fransız Kültür Enstitüsü’nde Feminist Tiyatro, Ankara Respublika’da Özgürlük ve Tahakküm ve İstanbul Müze Gazhane ’de Çocuklarla İdeoloji üzere konaklamasız etkinlikler gerçekleştirdik. Temmuz ve Ağustos aylarında Gümüşlük Akademisi Vakfı’nda bir hafta boyunca devam eden Sosyoloji, Edebiyat, Çağdaş̧ İdeoloji, Sanat İdeolojisi üzere hususlarda farklı disiplinlerde yaz kamplarında bu yıl elliden fazla akademisyenle dört yüze yakın iştirakçinin geldiği on beş aktiflik gerçekleştirdik. Ayrıyeten birinci milletlerarası etkinliğimiz olan Obje Yönelimli Ontoloji Yaz Okulu da bu fikir sisteminin kurucusu olan Graham Harman’ın iştirakiyle birlikte Şirince’de gerçekleşti. Bu aktiflikte Hindistan, Kanada, Amerika ve Avrupa’dan farklı disiplin alt yapılarına sahip iştirakçilerle bir ortaya geldik.
Tüm bunların yanı sıra belirtmemiz gerekir ki yaz kampları boyunca oranını yarı yarıya tutmaya çalıştığımız istekli grubundan oluşan iştirakçi kontenjanımız bulunuyor. Bu uygulama sayesinde kamp müddetince ortaya çıkan mıntıka paklığı, bulaşık, yemek dağıtımı üzere işlerin istekli emeği ile imece yolu karşılandığı bir tertip yaratmaya çalışıyoruz. Böylelikle istekli grubu yaz kamplarında takip etmek istediği tüm derslere iştirak gösterirken tıpkı vakitte ortak hayatın örgütlenme sürecine değerli bir katkı sunmuş oluyor. Öbür bir deyişle, gönüllüler olarak bu yeni ömür pratiğinin sürdürülebilir kılınmasında daima bir arada çalışıyoruz.
Gelecekteki mümkün projeleriniz neler?
Her sene kış ve yaz periyotlarında düzenlediğimiz etkinlikler devam edecek. Aktiflikleri toplumsal medya hesaplarımızdan takip etmeniz mümkün. Bu kış Ankara, İstanbul ve Mersin’de çeşitli temalarda etkinlikler yapmayı planlıyoruz.
Bunun dışında takım arkadaşlarımızın bir kısmı Avrupa Birliği projelerine başvuruyor. Başarılı olması durumunda yaz kamplarımıza kabul ettiğimiz burslu öğrenci sayısında artış yakalamayı hedefliyoruz. Nitelikli eğitimin herkes için ulaşılabilir olması için çalışmaya devam edeceğiz.
