ATİNA – Siz canavarlara karşı savaşırken, diğerlerinin da sizinle tıpkı biçimde kendi canavarlarına karşı savaşıyor olduğunu bilmek beşerde tanımı güç bir his uyandırır. Nazım Hikmet de bu duyguyu açıklarken şöyle söylüyordu bir şiirinde:
“Çin’den İspanya’ya, Ümit Burnu’ndan Alaska’ya kadar / her mili bahride, her kilometrede dostum ve düşmanım var. / Dostlar ki bir kez bile selâmlaşmadık / birebir ekmek, tıpkı hürriyet, tıpkı hasret için ölebiliriz. / Düşmanlar ki kanlarına susamışım, kanıma susamışlar. / Benim kuvvetim: / Bu büyük dünyada yalnız olmayışımdır (…)”
**
İşte bugün, dünya dehşetli bir yıkımın içerisinde. Milliyetçi telaffuzlar dört bir yandan damarlarımızda akan kana atak ediyor ve siyasi söylemi tesiri altına alıyor. Münasebetiyle şirazesi kaymış bir atmosferde asıl düşmanın kim olduğunu bulmak asıl misyon haline geliyor.
Türkiye’de nasıl ki ‘dış güçler’ bozuk nizamın münasebeti olarak sunuluyorsa, Yunanistan’da da Türkiye gündemi milliyetçi hisleri körükleme fonksiyonu görüyor. Hatta sol kanatta yer alan kimi partiler dahi bazen bu tuzağa düşebiliyor.
Ancak güzel haber şu ki herkes bu türlü düşünmüyor. Pek çok sosyalist, komünist Yunanistan’daki savaş ve Türkiye gündemine karşı daha farklı ve kapsamlı bir toplumsal tahlilden yana hal alıyor. Yunanistan’daki komünist ittifak ANTARSYA içerisinde bulunan Komünist Kurtuluş için Yeni Sol Akım (NAR) bu örgütlerden bir tanesi. NAR Merkez Komite Üyesi Pavlos Antonopoulos ile konuştuk. Yunanistan’da yaklaşan seçimleri ve Türkiye gündeminin toplumsal yankısını değerlendirdik.
‘PARLAMENTODA KRAVATLI FAŞİSTLER VAR’
Yunanistan bu yıl daha farklı bir seçim sistemiyle sandık başına gidiyor. İkinci hatta tahminen üçüncü tıbbın olabileceği bir sistem bu. Ülkede an itibariyle nasıl bir seçim atmosferi hissediyorsunuz? Öteki partilerin siyasi telaffuzlarını nasıl buluyorsunuz?
Tüm partiler kendi hareketlerini seçime hazırlıyor. Son devirde seçim çalışmaları başladı. Şimdi seçimlerin tam tarihi duyurulmadı lakin baharda yapılması bekleniyor. Nisan ya da mart üzere olacağını düşünüyoruz.
İktidardaki Yeni Demokrasi (YD), hükümet kurabilmek ve mecliste çoğunluğa sahip olabilmek için kendileri açısından bu seçimlerin güç olacağını biliyor. Yeni sisteme nazaran seçimlerin birinci çeşitte bitmesi için birinci gelen partinin yaklaşık 38-40 civarı oy alması gerekiyor. YD için bu imkânsız. Öbür partilerin, bilhassa de SYRIZA’nın ise hükümet kurmaya yetecek gücü yok. PASOK[1] ile bir cephe kurmayı denediler. Fakat biz her şeyin ikinci çeşitte belirginleşeceği kanısındayız.
Parlamentodaki öteki partiler ortasında ise kostüm giymiş faşistleri görüyoruz. (Kostüm giymeyen Altın Şafak üzere değil…) Onlar da yaklaşık yüzde 4-5 üzere bir oy alabileceklerini düşünüyorlar. Yunanistan’da seçim barajı yüzde 3.
PASOK’a ve Yunanistan Komünist Partisi’ne (KKE) gelecek olursak eğer… KKE’nin yüzde 5-6 oranında oy alması kestirim ediliyor, limit genelde bu. PASOK da 8-9 civarında.
‘UKRAYNA SAVAŞI VE SOLDA BÖLÜNMELER’
Şimdi parlamento dışından bahsedelim. Biz de birebir durumdayız ve birtakım cephe oluşturma denemeleri yaptık. Tüm partiler, natürel yalnızca artık değil, lakin bir mühlet evvel çalışmalara başladık. Elbette ANTARSYA’mız var. Lakin bu birliği genişletmeyi planlıyoruz. Kolay olmuyor. Bunun bir nedeni de savaş gündemi.
Parlamento dışındaki örgütlerin savaşa dair tavırlarından bahsetmek gerekirse üçe ayırabiliriz. Kimileri Rusya’dan yana, öbürleri NATO ile birlikte -ama tam da değil gibi… Ne de olsa NATO’dan bahsederken ‘olumlu’ tarafta konuşmak çok kolay bir şey değil. Fakat Rusya’ya karşılar ve bu savaşı Rusya’nın kaybetmesi gerektiğini, ‘işgalci’ olduğunu belirtiyorlar. Başkaları ise tam aykırısını savunuyor…
Üçüncü görüş ise bizim de savunduğumuz görüş: Her ikisinin de karşısında yer almak. Biz savaşı durdurmamız gerektiğini düşünüyoruz. Öncelikle çok fazla insan ölüyor, ülkeler ziyan görüyor ve adil bir savaş değil, kimse için. Yalnızca yeni cepheler isteyenler için yararlı. Asya’da Çin, Rusya, İran ve tahminen de Hindistan ile birlikte bir cephe inşa etmek istiyorlar. Her şey hayli karmaşık bir halde. Öteki taraf da olağan ki ABD ve Avrupa ile birliği önüne koyuyor.
Biz bunun bir dünya savaşına sebebiyet verme ihtimali nedeniyle epeyce tehlikeli olduğunu düşünüyoruz. Zira geriye dönüş olmayacak. Elbette NATO, Rusya’nın hem güç kesiminde hem de bunun da ötesinde pazarını kaybetmesi tarafında bir baskı uyguluyor. Rusya’nın da buna karşı bir şeyler yapması gerekti ve savaş Ukrayna üzerinde başladı. Fakat en nihayetinde sorun Ukrayna ve Rusya ortasında bir sorun değil.
Tüm bu karmaşık durumdan ötürü birlikte örülecek ortak bir yola ulaşmak daha da zorlaştı. Bu çok büyük bir sorun. Zira daha evvel biz böylesi bir fırsata sahiptik, 20’nin üzerinde siyasi örgüt hükümete ve siyasetlerine karşı bir aradaydık. Artık ise bunu tekrar yaratmak için cephe kurma arayışındayız. Özetle bizim için durum seçimlere birlikte gidebilme manasında epey karışık duruyor.
‘TÜM KANALLARDA TÜRKİYE AYKIRISI GÜNDEMİ GÖRÜYORUZ’
Türkiye’de düzenlenecek her seçimden evvel Yunanistan ile kriz yaşanması neredeyse alışıldık bir hal aldı. Tıpkı şeyi Suriye gündemi için de söyleyebiliriz. Lakin bu yılı değişik kılan Yunanistan’ın da Türkiye ile yakın vakitlerde bir seçim süreci içerisine giriyor oluşu. Sizce bu tesadüf, ülke siyasetindeki söylemi nasıl etkiledi?
Hükümet son periyotta çok fazla Türkiye hakkında konuşuyor. Örneğin her gün haberlerin bir kısmı kesinlikle Türkiye hakkında oluyor. Propaganda düzeneği hayli güçlü, tüm kanallarda Türkiye gündemini görüyorsunuz. Elbette bu gündem Türkiye’ye karşı bir telaffuzla ele alınıyor. “Ülkemizi savunmamız gerekiyor” üzere bir anlayış ön plana çıkartılıyor.
KKE’nin de tıpkı yolda olduğunu söylememiz gerekiyor. Doğal yalnızca KKE değil, SYRIZA’dan ayrılan Halk Birliği (LE) de tıpkı biçimde. (Fransa’daki Boyun Eğmeyen Fransa’nın başkanı Jean-Luc Melenchon’un öteki bir versiyonu diyebiliriz onlar için.) LE’nin biraz milliyetçi olduğunu söylememiz gerekiyor.
Bizim bu husustaki fikrimiz Yunanistan’da çok lakin çok küçük bir azınlığı temsil ediyor. Biz her iki tarafın da savaş yanlısı bir tarafa dümen kırdığı görüşündeyiz. Öncelikle yalnızca seçimler için değil, tıpkı vakitte Ege Denizi’nde hegemonya sahibi olmak için. Hatta tahminen de biraz daha geniş bir alanda, Doğu Akdeniz’de… Libya ve Kıbrıs’ta gibisi bir çekişmeye şahit oluyoruz.
Yunanistan ve Türkiye’de her iki burjuva sınıfı da bu bölgede geçerli kelamın kendine ilişkin olmasını istiyor. Hasebiyle bizim de her ikisine karşı savaşmamız ve savaşa ya da çatışmaya gerçek yönelen her türlü aksiyonun önüne geçmemiz gerekiyor. Olağan Ukrayna’daki bir ‘savaş’ değil bu, tahminen Ege Adaları ya da Kuzey hududunda bundan kimi ‘bölümler’ olabilir fakat.
‘SOLUN BİR KISMI TÜRKİYE TERSİ PROPAGANDAYI BENİMSEDİ’
Milliyetçilik hakkında konuşmak gerekirse daha evvel de öteki kısımlara rastlamıştık: Makedonya hakkında, Arnavutluk hakkında… Bulgaristan hariç neredeyse etraftaki tüm ülkelerle sürtüşmeler gündeme getirilmişti. Fakat son periyotta konuşacakları öbür bir mevzu yoktu, bu nedenle ellerinden gelen her şeyi kullandılar. Örneğin Makedonya konusunda ismi vermek istemediler, “Kuzey Makedonya” hikayesi… Ve SYRIZA, milliyetçi telaffuzla tıpkı tarafta saf tuttu. Ege Denizi meselesinde, militarist niyetlerde, askeriyeye ve silahlara daha fazla bütçe ayırma konusunda… YD ile tıpkı söylemi benimsediler.
Bu gündemde KKE, Ukrayna’daki savaştan bahsederken hükümetin silahlarını Ukrayna’ya vermemesi gerektiğini, aksi takdirde Ege adalarını Türkiye’ye karşı savunmada sorun yaşayabileceğimizi’ söylediler. Doğrusunu söylemek gerekirse trajik bir yorum… Öteki partiler de tıpkı istikamette tavır aldılar. Farklı bir bakış açısını sunanlar ise yalnızca ANTARSYA ile başka kimi Troçkist ve Maoist örgütler. Tüm Maoistler değil, onların içerisinde de farklı yaklaşımlar var.
Biz tüm bunların karşısında yer almaya çalıştık. Protesto şovları düzenledik, basın metinleri kaleme aldık, pek çok örgütün imzasıyla duyurular yayınladık… Bizim savaşa ve Ege Denizi sıkıntısına dair pozisyonumuzu kabul eden dokuz örgütün de içerisinde yer aldığı bir cephe oluşturduk. Bu yolu takip etmeye çalıştık. Elbette bu noktada milletlerarası alanda Türkiye’den dostlarımızla, yoldaşlarımızla yardımlaştık. Birebir yolu bir arada yürümeye çalıştık. Sendikaları da savaşa karşı telaffuzun içerisine katmaya uğraş ettik.
Ancak daha evvel de söylediğim üzere bu çok lakin çok sıkıntı. Bizim kendi pozisyonumuzu tabir etme fırsatımız fazla yok. Zira bizim medyaya erişimimiz yok.
‘MİLLİYETÇİLİK FAŞİZME GİDEN BİRİNCİ ADIMDIR’
Peki tek istikametli bir propaganda yağmuru altında Yunanistan’da beşerler neler düşünüyor? Savaşı bir mümkünlük olarak görüyorlar mı?
Sorun bugün başlamış bir sorun değil. Yüz yıllık bir sorun bu. Beşerler, burada Yunanistan’da genel olarak Türkiye’ye karşı konumlanıyorlar. Zira okullarda daima Türkiye hakkında bir sürü şey işitiyorlar: Yunanistan’ın 400 yıl boyunca işgal altında kalması, 1821’den evvel nelerin yaşandığı… Okullarda bu mevzular hakkında düzenlenen pek çok yıldönümü ve anma etkinliklerimiz var. Tiyatrolarla, şiirlerle çocuklar bu mevzuları sahneliyor…
Bazı beşerler bunu kabul ediyor. Lakin alışılmış ki herkes değil, bunun da altını değerle vurgulamalıyız. Ekseriyetle sol kesitten ve KKE’den gelenler Türkiye’ye karşı değiller. Yalnızca Türkiye hükümetine, AKP’ye karşı konumlanıyorlar.
Bazı açılardan Türkiye’den epey farklı bir durum aslında. Kendi adıma ben Türkiye’deyken direkt Yunanistan’a karşı konuşan kimseye rastlamadım. Fakat burada “Onlar her vakit bize karşılar” üzere şeyler söyleniyor…
Tabii ki şunun şuurundayız, milliyetçilik insanları bir ortaya getirmenin ve seçimler için bir şeyler hazırlamanın bir yolu. Lakin yalnızca bu değil: Faşizme de yardım ediyor. Milliyetçilik, faşizme giden yolda atılan birinci adımdır. Ve Yunanistan’da hükümet bunu ziyadesiyle kullanıyor. Umut ediyoruz ki seçimlerden sonra birtakım şeyler değişir. Lakin görünen o ki bizi çok parlak bir sonuç beklemiyor. Tahminen yalnızca berbatın iyisi…
‘MİLLİYETÇİLİK DOĞUŞTAN GELMİYOR’
Sizin de gördüğünüz üzere burada üzerimize büyük bir sorumluluk düşüyor. Tüm bu aktörlere karşı savaşmamız gerekiyor. Lakin biz tekrar tekrar deneyeceğiz.
Aslında beşerler propaganda tarafından yönlendiriliyor. Epeyce sert, durmaksızın işletilen bir propaganda… Fakat insanların her vakit tıpkı biçimde reaksiyon vermediğini görüyoruz. Örnek vermek gerekirse büyük felaketler, tıpkı 1999’da Türkiye’de meydana gelen sarsıntı üzere. İnsanlara bu zelzele çok dokundu, çok etkilendiler ve Türkiye hakkında konuşabilmenin farklı bir yolunu gördüler. O nedenle insanların Türkiye halkına karşı doğuştan gelen, özünde var olan bir bakışa sahip olabileceklerine inanmıyorum. Şahit olduğumuz şey, durmaksızın maruz kalınan propagandanın bir eseri.
Mülteciler de kıymetli bir gündem. 2015’te buradan milyonlarca mülteci geçti. İnsanların büyük bir çoğunluğu onlardan yana hal aldı, yardım ettiler. Bizim bu husus kapsamında kurduğumuz bir örgütümüz var ve herkes dahil olmak istedi. Natürel ki iki yıl sonra AB ile Türkiye ortasında yapılan muahededen sonra işler değişti. Zira sonları kapattılar ve mültecilere karşı bir propaganda başladı. Ya da Türkiyeli mülteciler mesela. Buradaki beşerler onları kabul etti. İnsanları bir şeye karşı olmaya ikna etmek çok kolay değil. Yalnızca propaganda yoluyla mümkün olabiliyor.
‘ASKERİLEŞME İNSANLARIN ‘TEHİDİT ALTINDA’ HİSSETMESİNE NEDEN OLUYOR’
SYRIZA’nın milliyetçi telaffuzları benimsemesi ile YD’nin tıpkı telaffuzları kullanması ortasında bir üslup farkı var mı sizce?
Örneğin SYRIZA hükümetteyken İsrail ile ilişkiler kurdu. Filistinlileri rastgele bir yardımdan mahrum bıraktılar. Tıpkı vakitte daha farklı bir fikir benimsediler ve bunu ‘sol’ bir imajla yansıtmaya çalıştılar. Elbette sol örgütler SYRIZA’nın ne yapmaya çalıştığının ve sol ile olan uzaklığının farkındaydı, burjuva sınıfının partilerinden bir oburu sadece! Onlardan hiçbir beklentimiz yok.
Peki bugün Türkiye hududa yakın yerlerde yaşayanlar birebir gündemi daha farklı hissediyor mu?
Sınıra yakın yerlerde yaşayan beşerler için her şey elbette eskisi üzere değil. Örneğin Evros[2]… Bu bölgeler ağır bir formda silahlandırılıyor. Askeri faaliyetler artıyor. Türkiye gündemi ile mülteci gündemi bu insanları da değiştirdi. Evvelce mültecileri buyur edenler şimdilerde epeyce olumsuz bir yaklaşıma sahipler. Bunun askerileşme ile önemli bir bağı var. Zira bir bölgenin silahlandırılmasıyla birlikte insanların kendilerini ‘tehlike altında’ hissetmesi sağlanıyor.
‘MÜLTECİLERLE BAĞ KURMAMIZI İSTEMİYORLAR’
Bu manada her ne kadar siz destekliyor olmasanız da NATO ya da AB üzere büyük çaplı tertiplerin Yunanistan’ı yalnız bıraktığını düşünüyor musunuz? Örneğin iktisat ve mülteci gündeminde. En nihayetinde Yunanistan bu örgütlerle resmi bir bağa sahip. Sizce böylesi bir yalnızlık popülist telaffuzun de işine gelmiş olabilir mi?
Hiç yardım etmediler diyemem. Lakin mali yardımı kendi istedikleri yerlere yaptılar. Örneğin Frontex’i[3] ele alalım. Ege Denizi’ndeki huduttan Evros’a kadar çizilen hudut için kâfi mali kaynağı sağladılar. Kamplar için de o denli. Yunanistan’da birinci kere mülteciler için kamplar inşa edildi, tıpkı II. Dünya Savaşı sırasında ve öncesinde Almanya’da olduğu üzere… Üstelik SYRIZA da içerisindeydi, bunu onlar başlattı. Elbette AB’nin talimatları doğrultusunda… Daha öncesinde burada herkes dilediği yerde kalabiliyordu. İş bulup bir şeyler yapabiliyordu. Artık bu kampları dışarıya kapattılar. İçeriye giremiyoruz, hükümetten alınan özel müsaadeye sahip olmamız gerekiyor. Mültecilerle ve göçmenlerle bağ kurmamızı istemiyorlar. Bildiğiniz üzere bilhassa Almanya Yunanistan’a yardım etmedi. Memorandum üzere süreçlerde beşerler bunun farkında.
Bugün düşük fiyatlar ve geçim problemi çok büyük bir sorun teşkil ediyor. Bilhassa de enflasyon. Başta buna bir istikrar oluşturulmaya çalışıldı. Çok da fazla bir şey yapılmadı aslında. Lakin savaşla birlikte tekrar geriye döndük. Enflasyon oranı çok süratli bir yükseliş yaşadı, şu an yüzde 10 civarında. Fakat taban fiyat düzeyi birebir ölçüde arttırılmadı, eskiyle tıpkı kaldı. Bundan doğan hoşnutsuzluğu çok net hissetmeye başlıyoruz, önümüzdeki süreç çok güçlü olacak.
‘DİNİ BEŞERLER ESKİSİ KADAR KONUŞMUYOR’
Tekrar milliyetçilik gündemine geri dönecek olursak eğer… Yunanistan’da milliyetçi bakış açısının nasıl kurgulandığını düşünüyorsunuz? Her iki ülke ortasında benzerlikler görüyor musunuz?
Din konusunda tıpkı meseleleri paylaşmıyoruz. Yunanistan’da yeniden de Türkiye tersi söylemi yerleştirmeyi deniyorlar. Bu manada 1821 öncesi hakkında ve İzmir’de 1922’de ne olduğunu konuşuyorlar. Olağan asla Yunanistan’ın o devirde Ankara’ya ilerlemekte olduğunu, Sakarya’da olduğunu anlatmıyor… Yalnızca bizim, 2-3 milyonu aşkın Rum nüfusun yaşadığı o bölgeleri kaybettiğimizi söylüyorlar.
Ancak bu anlatı çok da tesirli olmuyor. Asıl tesirli olan, “Türkiye Yunanistan’dan birtakım yerleri almak istiyor” korkusu. Odaklandıkları ana nokta bu. “Türkiye bizim adalarımızı almak istiyor ve Evros’a saldırmak istiyorlar” üzere şeyler. Fakat dediğim üzere din hakkında beşerler eskisi üzere fazla konuşmuyor. Ya da daha doğrusu propaganda dine odaklanmıyor.
‘TARİHİ DEĞİŞTİRMENİN TEK YOLU’
Buna ek olarak sizce alternatif bir tahlil nasıl yaratılabilir? Son olarak neler eklemek istersiniz?
Elbette değişim kolay bir sürecin içerisinden geçmiyor. Propagandayla, insanlara doğdukları andan itibaren bir şeyler kabul ettirilmeye çalışılıyor. Örnek vermek gerekirse savaş hakkında ekseriyetle her vakit Türkiye’yi sorun ediyoruz. Lakin nasıl çözebiliriz? Müzakere ederek, her iki ülke halkların dayanışması ile…
Eğer sendikalarla, yoldaşlarla bağımız olursa hepimiz için daha düzgün olacağına inanıyorum. Zira bu, tarihi değiştirmenin tek yolu. Tüm bu propagandaya, tüm yapmaya çalıştıklarına karşı bir ortaya gelmenin tek yolu. Savaşa dair her şeye karşı gelmenin tek yolu. Trajik bir durum var: Burada Yunanistan’ın birçok silahı bulunuyor fakat ABD ve Avrupa bunları karşılıksız mı veriyor? Alışılmış ki para karşılığında! Bu nedenle bizim yaşamak için paramız olmuyor. Elimizde avucumuzda ne varsa askeri harcamalara yatırıyoruz. Örneğin NATO’ya biz GSYH’mizin yüzde 2’sinden fazlasını veriyoruz. Bu çok büyük bir sayı. Sıhhat ya da eğitime ayrılması gereken kaynaklar onun yerine silahlara gidiyor.
Türkiye’de şartların buradan daha güç olduğunu biliyorum. İktidar neredeyse hiçbir şeye müsaade etmiyor. Bizlerin Türkiye’deki yoldaşlarımızla birlikte kendi propagandamızı yapabilmemizin yolunu bulmamız gerekiyor. Elbette böylesi bir propaganda her iki yakadan olunca daha tesirli olacaktır. Bizim Türkiye Emekçi Partisi (TİP) ve Emek Partisi (EMEP) ile kurduğumuz bağlantının arkasında da bu var. Bunu Avrupa geneline de taşımak istiyoruz. Son periyotta bu projede yeterli gidiyoruz.
NOTLAR:
[1] Panhelenik Sosyalist Hareket (Andreas Papandreu tarafından kurulan merkez solun klasik temsilcisi)
[2] Edirne hududundaki bölge
[3] Avrupa Birliği Üye Ülkelerinin Dış Hudutlarının İdaresi için Operasyonel İşbirliği Ajansı
