İngiltere’de Liz Truss’ın istifasının akabinde Rishi Sunak’ın başbakan olması Arap Dünyasında geniş yankı uyandırdı. Bu yankı geçtiğimiz hafta kendini gazetelerde çok ağır bir biçimde kendini gösterdi. Rishi Sunak’ın bilhassa de Hindistan kökenli olması ön plana çıktı. Kimi gazeteler ve müellifler, İngiltere’nin daha evvel sömürgesi altında olan Hindistan kökenli birinin İngiliz krallığının başbakanlığına gelmesini “tarihin bir cilvesi” olarak yorumladı.
Birleşik Arap Emirlikleri’nde yayınlanan El Haliç gazetesi geçtiğimiz haftaki “İngiltere’yi kurtarmak için bir Hintli” başlıklı başyazısında, bu durum için şöyle dedi: “Tarihin laneti mi yoksa tarihin aldatmacası mı? Ya da bu, tekerrür etmeyen ancak buna benzeri biçimde kendini gösteren tarih mi?”
Ancak birtakım muharrirler Rishi Sunak’ın İngiltere’nin sayılı zenginlerinden biri olmasına ve İngiltere burjuvazisinin değerli bir temsilcisi olduğuna dikkat çekmeyi ve Sunak’ın kökenini ön plana çıkaranlara eski ABD savunma bakanı Colin Powel’ı örnek göstermeyi tercih etti.
Geçtiğimiz hafta Arap basınının en kıymetli gündem başlıkları ortasında, vazife mühleti Pazartesi günü bitecek olan Mişle Avn’ın akabinde ülkede oluşacak idare boşluğu haberi öne çıktı. Bu süreçte anayasaya nazaran cumhurbaşkanının vazifeleri süreksiz hükümet tarafından yürütülecek.
Mişel Avn devri Lübnan’da büyük çalkantıların yaşandığı bir devir oldu. Çünkü 2019’da iktisadın giderek çökmesiyle başlayan ve ülke genelinde aylarca süren aksiyonlar hükümetin istifasıyla sonuçlandı. Tekrar daha sonra Beyrut Limanı’nda yaşanan patlama da ülkeyi derinden sarstı.
Mısır Cumhurbaşkanı Abdulfettah Sisi’nin bir televizyon kanalıyla ilişkisinde ülkedeki berbat ekonomik gidişatı kabul etmesi ve vatandaşlardan hükümetin yanında durmasını istemesi, 2011’de Mübarek’in devrilmesiyle sonuçlanan halk ayaklanmasının bir benzeriyle karşı karşıya olduğuna dair yorumların daha fazla artmasını beraberinde getirdi.
Kimi yorumlara nazaran, Mısır’ın yeni bir halk ayaklanmasına hamile olduğuna dair en güçlü delil, Sisi’nin kelam konusu televizyon irtibatında Mısır’da 2011 ve 2013’tekine emsal bir senaryodan endişelendiğini lisana getirmesi oldu.
‘HİNDİSTAN’IN DEĞİL, MARGARET THATCHER’IN OĞLU’
“Hintli Rishi Sunak’ın Shakespeare tiyatrosuna yakışır bir biçimde politik hareketlerden sonra kazandığının ilan edilmesiyle birlikte Arap toplumsal medyasında İngiltere’nin ulaştığı medeniyeti ve bu toplumun (İngilizler’in) kökeni ne olursa olsun vatandaşlarını nasıl kabul ettiğini öven paylaşımlar dolaşmaya başladı.
Arap dünyasında Sunak’ın başbakan olmasına yönelik tesirli ve beğeni dolu tweetler, ABD eski lideri George Bush’un – Irak Savaşı’nın kahramanı- Afro Amerikalı bir siyahi olan Colin Powell’ı savunma bakanı olarak atamasından sonra Arap gazetelerindeki yorumları hatırlattı. O periyotlarda birçokları, ırkçılığı ve köle ticareti sömürüsüyle utanç verici bir tarihe sahip olan bu siyasal sistemin, imparatorluğun savaş anahtarlarını bu kara kıtadan gelen şanssız kısma mensup birine teslim etmesinden beğeniyle kelam etmişti.
Colin Powell vazifeye geldikten sonra şahsen kendisi dünyanın bir öbür yerindeki küçük bir ülkeye yönelik imparatorluğun savaşına komuta etti. Hem de hiçbir münasebeti olmadan. Onun askerleri birçok sivili gelişmiş silahlarıyla katletti ve 20 yıl sonra bile bir harabe olan bir ülkeyi yıktı.
İngiltere’deki yönetici katman bu oyundan bağımsız değil. Ve Sunak yalnızca bunlardan biri. Birebir onun üzere olan Priti Patel de Boris Jhonson hükümetinde içişleri bakanlığını yürüttü. Göçmen kökenli olmasına karşın göçmenlere karşı berbat siyasetler izledi.
Sunak istediği üzere Hintli olabilir. Fakat İngiltere Başbakanı olarak misyonu devralan Sunak, varlıklı olan Sunak’tır. İngiltere’de Oxford ve ABD’de Stanford üniversitelerinden mezun, dünyaca ünlü Goldman Sachs bankasında çalıştı.
Johnson hükümetinde maliye bakanı olarak vazife yaptı ve hükümetin ikinci adamıydı. Hem de kelam konusu hükümetin bütün skandalları ve zenginlerden yana bariz bir biçimde saf tutmasıyla.
Sunak kendi içinde Margaret Thatcher’ın oğlundan öbür biri değil. Ve onun solmuş bir versiyonu. Her ne kadar Diwali’yi kutlasa ve inek eti yemese de. Onun kıssasında İngiltere’deki azınlıkların çocuklarına ilham verecek hiçbir şey yok. Yüzünün rengi de İngilizler için ülkedeki hegemonya sistemini kırmak için bir umut ışığı da taşımıyor.” (Nada Hatit / Kuds El Arabi Gazetesi)
LÜBNAN’DA CUMHURBAŞKANLIĞI MAKAMI BOŞ
“Lübnan’ın vazifesi biten Cumhurbaşkanı Mişel Avn, vazifeye birinci geldiğinde Lübnanlılara, gereken ıslahatları yapacak ve yolsuzluğu bitirecek ‘güçlü başkan’ olacağını vadetmişti. Lakin ekonomik bir çöküş, daha evvel görülmemiş şovlar ve dehşetli bir patlamayla ağırlaşmış bir periyodu bitiriyor. Lakin 88 yaşındaki general, siyasi hayatını, cumhurbaşkanlığı sarayını terk ettikten sonra da sürdürmeyi planlıyor.
Siyasi ve askeri hayatındaki on yıllar zarfında, ordunun başında bulundu daha sonra ise 80’lerin sonlarında süreksiz hükümetin başına geçti. İlerleyen periyotlarda en büyük Hristiyan partilerinin birinin başkanlığını yürüttü ve nihayetinde ülkedeki en büyük askeri yapıya sahip olan Hizbullah ile işbirliği yaptı. Bu da onu siyasi hayatında en çok istediği cumhurbaşkanlığı koltuğuna taşıdı.
Kendini “kurtarıcı cumhurbaşkanı” olarak sunan Avn, iktisadi kalkınma, toplumsal istikrar ve yolsuzluğun sonlanması vaatlerinde bulundu. Lakin bunların hiçbiri gerçekleşmedi. Ve periyodunun ikinci yarısında ülke, siyasi felç, süratli bir ekonomik çöküş ve 2019’da başlayan ve aylarca süren şovlara şahit oldu.
2020’deki Beyrut Patlaması ise onun periyodunda ölümcül darbe niteliğindeydi. Çünkü Lübnanlılar bunun sorumluluğunu Mişel Avn ve siyasi katmana yükledi.” (beirutobserver.com / internet haber sitesi)
‘SUDAN’DA HÜKÜMET DARBESİNDEN BİR SENE SONRA’
“Geçtiğimiz yıl 25 Ekim Sabahı, en karamsar şahsa ordunun başındaki Abdulfettah El Burhan’ın darbesinden sonra ülkenin nereye hakikat gideceğini sorsanız, darbeden bir yıl sonra ülkenin şu an içinde bulunduğu durum kadar makûs olacağını bekleyemezdi.
Örneğin kimse ülkenin 12 ay hükümetsiz kalmasını beklemiyordu. Yetkilerin birbirine girmesini, alınan kararların birbiriyle çatışmasını ve devlet kurumlarının bu kadar zayıflamasını da.
Aradan geçen bir yıl içinde Sudan devletine olan aidiyet duygusu giderek zayıfladı. Ve devletin ulusal kimliğine olan güvensizlik duygusu da. Neden olmasın ki? Çünkü darbenin önderleri yalnızca aşiret ve bölgesel önderlerin teflerini çalıyor. Zira halk dayanağını kaybettikten sonra onları savunacak öbür kimse kalmadı. Bu yüzden bir aşiret reisinin çıkıp ‘falan oğlumuz egemenlik kurulunda ve darbeye katılan kumandanlardan biri. Münasebetiyle ona dokunulmaması kırmızı çizgidir’ halinde kamuoyuna konuşması garip gelmemelidir.
Bu geçen bir sene zarfında hayat şartları ağırlaştı, besinde fiyatlar epey arttı ve hizmetler darbe öncesine kadar epey azaldı. Ülkenin altın ve öteki kaynakları darbe yöneticilerinin bilgisi dâhilinde ülkeden daha fazla kaçırılmaya başlandı. İdaredeki maliye bakanı ise vatandaşın yükünü daha da arttıracağını bile bile gümrük vergilerini daha fazla arttırmada hiç tereddüt etmedi.
Bu bir senede, El Burhan darbesinin idaresi, eski rejimin kalıntılarının devlet makamlarına tekrar gelmesini sağladı. İhtilalden sonra el konulan ve kendilerinin yağmalamış oldukları mallarını ve mülklerini onlara iade etti ve eski rejimden birçok kişiyi hür bıraktı. Hasebiyle eski rejimin adamları da ihtilali boşa çıkarma ve başarısız kılma kampanyalarına sürat verdiler.” (Abdulhamid Avvad / El Arabi El Cedid Gazetesi)
‘MISIR YENİ BİR HALK PATLAMASINA GEBE’
“Abdulfettah El Sisi, telefonla bağlandığı bir televizyon programında ülkenin gerçek bir kriz yaşadığını ve güç ekonomik şartlardan geçtiğini itiraf etti. Ve ona nazaran bu krizden çıkmanın yolu, halkın sorumluluk alması ve hükümetle omuz omuza vermesinden geçiyor. Kendisi de Mısırlılar için elinden gelenin en güzelini yapmayı vadetti.
Yurtdışında bulunan muhalefet, Mısır’da 11 Kasım’da bir genel grev için davet yaptı. Mevcut idareye karşı kampanyalarını da ağırlaştırdı. Bu bağlamda İngiltere’de iki televizyon kanalı açıldı. Bu kanallar da daha evvel İstanbul’da bulunan ve kapatılan tv kanallarını yöneten takımların yönlendirmesiyle çalışıyor.
Mısır, ömür şartlarının ağırlaştığı, halkın öfkesinin arttığı, Körfez ülkelerinden gelen yardımların eksikliği ve para ünitesinin alım gücünün hayli düştüğü bir mevcut durumu yaşıyor. Bunların hepsi de idarenin kendini IMF’nin ve onun ağır kurallarının elinde bulmasına yol açacak faktörler. Hatta dayatılacak ağır şartlar bile ülkenin içinde bulunduğu krizden çıkmak için gereken kredileri almasına yetmeyecek.
Mısır şu an bir yol ayırımında ve olası bir halk patlamasıyla karşı karşıya. Bunun birinci işaretini veren de, katıldığı televizyon programında, 2011 ve 2013’teki senaryoların tekrarlanmasından ötürü Mısır için endişelendiğini söyleyen Sisi’nin kendisi oldu. (Rai Al Youm gazetesi / Başyazı)
