Kopenhag Üniversitesi
Mars, kızıl rengiyle bilinse de gezegenin geçmişte mavi olduğuna ve suyla kaplı olduğuna inanılıyor. Mars’ın geçmişte su barındırmış olabileceği ihtimali, bizleri, gezegenin bir vakitler ömrü destekleyip desteklemediğini anlamaya daha da yaklaştırıyor. Araştırmacılar ortasında, gezegenin geçmişinin bir periyodunda Mars’ta su olduğuna dair genel bir görüş birliği mevcut; bununla birlikte, bu suyun ölçüsü ve ne kadar mühletle varlığını koruduğu hâlâ tartışma konusu.
Kopenhag Üniversitesi’nin gerçekleştirdiği yeni bir araştırmaya nazaran Mars’ın, yaklaşık 4,5 milyar yıl evvel 300 metre derinliğe sahip bir su okyanusuyla kaplı olduğu düşünülüyor. Yıldız ve Gezegen Oluşum Merkezi’nden Profesör Martin Bizzarro, “Bu esnada Mars, buzlarla kaplı asteroitler tarafından vuruldu. Bu olay, gezegenin evriminin birinci 100 milyon yıllık kısmında gerçekleşti. Bir diğer farklı sıkıntı de asteroitlerin biyolojik bağlamda hayat için kıymet taşıyan organik molekülleri taşıyor olması” diyor. Buzul asteroitler, suyun yanı sıra amino asitler üzere biyolojiyle irtibatlı molekülleri de Kızıl Gezegen’e taşıdı. Amino asitler, DNA ve RNA yapıları bir hücrenin gereksinim duyacağı her şeyi barındıran bazlar yaratırken kullanılır.
Yeni araştırma, gezegenin tamamını suyla kaplayan okyanusların en az 300 metre derinliğe sahip olduğunu ortaya koyuyor. Hatta, bir kilometre derinliğe dek ulaşmış olabilirler. Martin Bizzarro, “Bununla kıyaslandığında, aslında Dünya’da çok az su mevcut” diyor. Bizzarro, “Bu, Mars’ın tarihinin birinci 100 milyon yıllık devrinde gerçekleşti. Bu periyodun akabinde, Dünya’daki potansiyel hayat için bir felaket meydana geldi. Dünya ile Mars boyutlarındaki bir öbür gezegen ortasında devasa bir çarpışma olduğuna inanılıyor. Dünya-Ay sistemini oluşturan ve birebir vakitte yeryüzündeki potansiyel ömrün tamamını yok eden, güç yüklü bir çarpışmaydı” diye ekliyor.
Araştırmacılar, bundan ötürü, Mars’ta ömrün filizlenmesine imkân tanıyan şartların Dünya’dan çok daha erken bir vakitte oluştuğuna ait hakikaten güçlü ispatlara sahipler.
MİLYAR YILLIK GÖKTAŞI
Araştırmacılar, milyarlarca yıllık bir göktaşı sayesinde Mars’ın geçmişine göz atabildiler. Göktaşı, geçmişte Mars’ın özgün kabuk katmanının bir kesimiydi ve Güneş Sistemi’nin meydana geldiği esnada neler olduğuna dair eşsiz bir fikir sunuyor. Bütün sır, göktaşının bir vakitler kesimi olduğu Mars yüzeyinin oluşum biçiminde gizli; çünkü o hareket etmeyen bir yüzey. Yeryüzünde ise durum bunun tam aykırısı. Tektonik plakalar durmaksızın hareket eder ve gezegenin iç kısmında geri dönüştürülür.
Martin Bizzarro, “Dünya üzerinde görülen levha tektoniği, gezegenimizin geçmişinin birinci 500 milyon yıllık devrinde yaşananlara ait delillerin hepsini yok etti. O, plakalar halindedir, geri dönüştürülür ve gezegenimizin iç kısımlarında imha edilir. Buna rağmen, Mars’ta levha tektoniği bulunmaz; bu sayede, gezegen yüzeyi, gezegenin en uzak geçmişinin bile bir kaydını tutar” tabirlerini kullanıyor.
Çalışma, Science Advances isimli mecmuada yayınlandı.
Yazının özgünü Scitech Daily sitesinden alınmıştır. (Çeviren: Tarkan Tufan)
