Asuman Kafaoğlu-Büke: Bayanlar kültür transferinde çok değerli rol oynuyor

Geçmişte toplumsal yaşama katılmaları engellenen bayanların fakat kitaplar sayesinde dünyayı keşfedebildiğini tabir eden Escort Bahçelievler Asuman Kafaoğlu Büke ele aldığı tablolarda kitap okurken resmedilen bayanların öykülerini lisana getiriyor

Asuman Kafaoğlu Büke ile bayanların sanattaki yerini bir denemeci olarak bir imge üzerinden hareket etmenin yazınına sunduğu Bahçelievler Escort katkıyı ve ‘Tablodaki Bayan Sanat Tarihinin Kitap Tutkunu Kadınları’nı konuştuk

‘Tablodaki Bayan Sanat Tarihinin Kitap Tutkunu Kadınları’ her şeyden evvel erkek hâkim dünyada bayanlara biçilen rolü göstermesi onların resmeden değil de resmedilen tarafta hasebiyle etken değil edilgen bir yerde konumlandırılışını göstermesi bakımından değerli bir çalışma Bu noktada öncelikle şunu sormak istiyorum Bu çalışma kitapta yer alan ressamlar ve tabloları bağlamında okura nasıl bir perspektif sunar Neden resmeden değil de resmedilen bayanlar

Aslında kitapta bayan ressamlara da yer verdim ancak biliyorsunuz bayanların akademilere kabul edilmeleri erkek yaşıtları üzere sanat eğitimi görmelerine müsaade verilmiyordu Lakin yirminci yüzyıl başlarında laik eğitimden yararlanmaya başladı kız çocukları Erkek meslektaşları anatomi çalışırken onların nü fotoğraf yapması tabuydu Onların mevzuları erkek ressamlardan biraz farklı doğal olarak daha çok mesken içinde aile fertlerinin fotoğraflarını yapmakla kısıtlanmışlar Yani bayan hem resmedilen hem de resmeden bu kitapta

Her şeyden evvel kadın sanat ve kitap üçgeni bir muharrir olarak size nasıl bir yol gösterdi

Kitabın tarihi gelişiminin müsaadeden gittim Kitaplar yüzyıllar içinde nasıl gelişmiş araştırmam bu türlü başladı ancak daha sonra bayanın kitapla kurduğu münasebet ilgimi çekti ve bunun sanat tarihi boyunca nasıl resmedildiğini göstererek bayanın da toplumsal pozisyonundaki değişimleri gösterebileceğimi fark ettim

‘KADININ OKUMA SÜRECİ ÇAĞLAR İÇİNDE ÇOK DEĞİŞİME UĞRUYOR’

Kitapta birçok farklı çağdan birçok farklı ressam sanatçı elinden çıkmış birçok farklı sanat yapıtı kelam konusu Pekala farklı çağlardan ressamlar bayanları resmederken nelere dikkat etmiş Bu mevzu bir izleyici denemeci düşünür olarak sizi nasıl etkiledi neler düşündürdü

Çağlar içinde bayanın okuma süreci çok değişime uğruyor Ortaçağ ve Rönesans fotoğraflarında azizelerin ve Meryem Ana nın elinde yalnızca dua kitabı ya da kutsal metinleri görüyoruz Diğer deyişle bu çağda okumadan anlaşılan ibadetin göstergesi olması Yaradanın kelamının kuluna ulaştığını göstermek üzere azizelerin ellerinde kitap var Matbaa geliştikten sonra okuma yazma toplumun alt kısımlarına de ulaştığında okuma aksiyonunun değiştiğini görüyoruz Örneğin Van Gogh bir köylü kızını büyük bir hevesle ve merakla roman okurken resmediyor Artık hem bilgilenmek için hem de eğlenmek için kitap bayanın hayatına giriyor kutsal metin dışında okumalar öne çıkıyor

Bunlarla birlikte okuyan kişiyi izlemek onun zihninden neler geçtiğini hayal etmek her vakit izleyen kişi için farklı olmuş Ressamlar üzere aslında biz de kitap okumaya derin dalmış birine rahat bakarız izlemeye açıktır Ve izlerken de nasıl bir metin okuduğunu çıkartmaya çalışırız Okuduğu bir ders kitabı mı erotik bir öykü mi sevgiliden gelen bir mektup mu Bunların hepsi farklı bedensel duruşlarla farklı mimiklerle okunacağı için izleyen bireye görünenin ötesinde bilgi verir Sanırım bu nedenle bu kadar çok kitap okuyan bayan resmi yapılmış

Uzun yıllardır denemelerini farklı mevzulardaki yazılarını çeşitli mecralarda okuduğumuz takip ettiğimiz bir isimsiniz Pekala bu çeşit spesifik okumalar yapmak geliştirmek bir muharrir olarak sizi nasıl besliyor Sizin düşünme pratiklerinize nasıl tesir ediyor

Sanatlar ortası irtibatlar daima ilgimi çekmiştir İdeolojiyle plastik sanatların müziğin ve edebiyatın kesiştiği yerlerde gezinmek çok ufuk açıcı tıpkı vakitte odaklandığımız yapıtı de daha güçlü açılarla görmemize yarıyor İdeoloji eğitimi gördüğüm için benim bilhassa estetik kuramlar temasıyla yapıtları pahalandırmak hoşuma gidiyor Dediğiniz üzere beni muharrir olarak da çok geliştirdiğini söyleyebilirim bu bakış açısının

‘ARAŞTIRMA SÜRECİNİN BANA EN BÜYÜK KATKISI BAYANIN TOPLUMSAL DEĞİŞİMİNİ GÖRMEK OLDU’

‘Tablodaki Kadın ın art planında özel bir araştırma sürecinin kelam konusu olduğu verdiğiniz referanslardan bilgi ve dipnotlardan takip edilebilir Bu bağlamda kitabın yazım sürecinde ve öncesinde nasıl bir araştırma çalışma süreci yürüttünüz Öğrendiğiniz yeni bilgiler kitaba ve size nasıl bir katkı sundu

Kitabı yazarken binlerce fotoğraf indirdim ve fotoğrafları günlerce bazen de haftalarca inceledim İnternet sayesinde bu fotoğrafları yalnızca müzelerde görmekten öte dilediğimce büyütüp ayrıntılara bakmak ayrıyeten büyük bir zevk verdi Sanırım en büyük katkısı bayanın toplumsal olarak gelişimini ve değişimini görmekti Bana bu hususta katkı sağladı ve sonucunda feminist bir açıyla bakmamı sağladı fotoğraflara

Seçtiğiniz tablolar tablolardaki bayan figürler ve onların yüzlerine jest ve mimiklerine yansıyan duygular duygulanımlar bazen çabucak bazen bir müddet sonra izleyiciyi de tesiri altına alıyor Bu noktada onlarla temasa geçmek ve üzerlerine düşünmek şahsa farklı bir tecrübe de sunuyor ki siz de bir noktada bu duruma vurgu yapıyorsunuz Pekala siz bu tablolara estetik bağlamda mı yoksa size vadettiği duygulanım noktasında mı yaklaştınız

Her fotoğraf farklı bir his bırakıyor geride Kimi fotoğrafları seçerken yalnızca neden o resmi sevdiğim beni neyin etkilediği peşinden gittim bazen de ressamın hayat hikayesinin peşinden giderek kapalı simgelere ilgi duydum Sonuçta her fotoğrafın altında yatan sanatın hikayesi bayanın hikayesi sanatkarın öyküsü derken imgelerin çoğaldığını fark ediyor insan

‘Tablodaki Kadın ı değişik kılan bir öbür nokta ele aldığınız yapıtlara üretildikleri çağ ve coğrafyaya paralel bir formda yaklaşmanız Bu tavırla okura sunduğunuz perspektifin genişlediği de söylenebilir Pekala ele aldığınız tabloları biricik kılan çağı ve coğrafyasıyla özdeşleştiren temel dürtü nedir Bu yaklaşım sizi ve kitabı nasıl yönlendirdi nasıl bir katkı sundu

Her fotoğrafından kelam ederken yapıldığı çağda dünyada neler oluyordu sanatkarın hayatında ne üzere değişimler vardı ayrıyeten araştırmam gerekti Örneğin Hollanda da tüccarların para kazanmasıyla sanatın tek hamisi kilise ve saray olmaktan çıkıyor orta sınıftan beşerler meskenlerine sanat yapıtları almaya duvarlarına fotoğraf asmaya başlıyorlar Bunun nedeni orta sınıfın ekonomik güç kazanması Bu ekonomik durum tablolara yansıyor Halktan beşerler kendi portrelerini yaptırabiliyorlar ve bir de konut içinde sıradan işler yaparken resmedilmeye başlanıyor Daha evvel yalnızca soyluların ve sevgililerin fotoğrafları yapılırken fotoğrafta büyük bir dönüm noktasına neden oluyor

‘OKUYAN FİGÜR HER VAKİT BELİRLİ BİR GİZEM TAŞIYOR’

Son bir soru olarak tablolarda ele aldığınız bayan figürleri ortasında ne çeşit farklılıklar gözlemlediniz Tarihî süreç boyunca bayan ve okuyan bayan imgesi nasıl dönüşmüş vakitle yerini diğer bir imgeye bırakmış mıdır

Kadının kendi başına seyahat etmesi para kazanması mülk sahibi olması savaşması dilediğince gezmesi istediği işte çalışması mümkün olmadığı için kitapların ve hikayelerin yaşamsal bir değeri var bayanlar için Tüm hayat bilgisini kitaplardan ve dinlediği hikayelerden alıyor Bayanlar kültür transferinde da çok kıymetli rol oynuyorlar Nineler torunlarına evvelki kuşaklardan duydukları kıssaları anlatarak masalların destanların kurmacanın ve bilgilerin transferini sağlıyor Bu nedenle tarihi süreçte temel bir rolü var Sözel transferden yazılı metinlere geçtiğimizde de kitaplardan alıyor hayat bilgisini ve tecrübesini Okuyan bayan imgesi sanatlarda bu taraflarıyla yansıtılmış Bir de okuyan figür belirli bir gizem taşıyor her vakit Sanatçı bu gizemi kendi halinde olmayı dalgınlığı ve içe dönüşü yansıtırken yeni bir boyut katıyor figüre