Yönetmenliğini Kemal Aydoğan’ın üstlendiği, Nalan Kuruçim, Caner Cindoruk ve Alper Şimşek rol aldığı Fredrik Brattberg’in oyunu “Eve Dönüşler”, Moda Sahnesi’nde oynanmaya başladı. Oyun, öldüğünü sandıkları oğulları Gustav’ın yasını tutan bir anne ve babanın öyküsüne seyahatiyle başlıyor. Bu seyahat tekrarlanan bir geri dönüşleri de beraberinde getiriyor.
Moda Sahnesi’nde izleyicilerle buluşan oyunun müzikleri Dengin Ceyhan’a ilişkin. Sahne dizaynını Bengü Günay’ın üstlendiği oyunun ışık tasarımı ise İrfan Varlı’ya ilişkin.
Oynadığı oyunlar ve sinemalarla isminden kelam ettiren, “Eve Dönüşler”deki performansıyla da izleyicinin beğenisini kazanan Caner Cindoruk’la bir ortaya geldik.
Tiyatrodan hayata pek çok sıkıntıyı konuştuk.
Fredrik Brattberg’in “Eve Dönüşler” oyunuyla sahnede gördük sizi… Oyunun süreciyle başlayalım mı?
Sahne çalışmalarına geçmeden oyunun fikrini anlamak ve metni hakikat çözümleyebilmek için birtakım okumalar yaptık. Sonra 5-6 haftalık bir çalışma süreci geçirdik. Bu süreçte grupça vücut ve clown çalışmaları yaptık. Zira oyun içinde birkaç form barındırıyordu. Absürt bir fikir ve tekrarlar, gerçekçi ve göstermeci formların dışında, farsi bir hareket trafiği de tanım ediyordu metin. Bu yüzden oyunun hareketini ve aksiyonlarını keşfederken vücutlarımızı merkez aldık ve bedenlerimizden yola çıktık. Keyifli ve öğretici bir süreç oldu bizim için.
Oyun trajediyle başlıyor. Oğullarını kaybeden bir aile, yıkık bir baba… Oğullarının geri dönmesiyle olağana dönüş lakin yine kayboluş… Değişen his durumları… Aslında daima bize şimdinin olasılıklarından kelam ediyor. Size oyun boyunca ne hissettirdi?
Yazar büyük bir fake atıyor. Politik doğrucu bir ebeveynler, tam da olması gerektiği üzere davranıyorlar. Kederle başlayıp, kendi dileklerine yanlışsız hareket ediyorlar. Üstüne çok konuştuk oyunun, hala da konuşmaya devam ediyoruz. Oyunun fikri trajik ve karanlık olmasına karşın, durumu o kadar ironik bir lisanla gülünçleştiriyor ki. Yoksa bu problemle yüzleşemez, başa çıkamayız, bu trajedinin içinden kendimize bakmamız zorlaşır. İşte oyun bu yüzden çağdaş ve gücünü tam da burada barındırıyor.
‘İNSANIN MESKENİ NERESİ BİLMİYORUM’
Her geri dönüş daima bir değişime yol açıyor aslında. Hasebiyle oyun boyunca insan zihninde sorgulamalar doğuruyor. Aile, mesken, aidat duygusu… Sahiden insanın konutu neresidir?
İşte güldürü tam da bu değişimlerde başlıyor. Çocuksuz olma fikri ebeveynlerde ağır basıyor, onların istekleri ve 5 para etmeyen hayalleri uğruna anne-babanın kederi çocuğun her vefatında azalıyor, ilgisizleşiyor, hatta bu dilekler çocuğu öldürmeye kadar getiriyor anne-babayı. Bayanı otoritesi altına almış bir erkek, meskene hapsolmuş, hayallerini kaybetmiş bir bayan. Küflenmiş bir aile… İnsanın meskeni neresi bilmiyorum hakikaten.
Oyundan yola çıkarak, her sonra “bizi” yine mi inşa ediyor? Ve bu inşa süreci beşerde nasıl bir tahribata yol açıyor?
Bu aileler sistemin çarkını döndüren, bu inşayı oluşturan temel yapıları. Ergen bir çocuğu her seferinde öldürerek onun oluşabilecek bütün fikirlerini yok ediyoruz ya, işte tam bu metaforlu vefatlar, sistemin olmasını istediği üzere bir bireyi var ediyor aslında: yok oluş ve varoluş. Tahribatı ise fikirsiz toplumların oluşması.
Oyunda daima bir ritim var. Trajediyle başlayıp, güldürüye dönüşen ve duyarsızlaşan bir aile… Bu bir toplumun temsili diyebilir miyiz günümüze baktığımızda?
Dünyanın rastgele bir yerinde kentli, burjuva bir aile diyebiliriz. Toplumların çoğunluğu bu türlü ailelerden oluşuyor. Seyirciye uzak gelmiyor bu sebeple.
“Oysa Herkes Öldürür Sevdiğini” diyor ya Oscar Wilde şiirinde, toplum olarak, evvel aile içinden başlayan, sonra mahalle, sonra… Nereye evriliyoruz? Bu sizi bir oyuncu olarak korkutuyor mu?
Maalesef o denli, korkutucu ve kabullenmesi güç bir gerçeklik.
‘MODA SAHNESİ, EN ÇOK OYUN ÜRETEN SAHNELERDEN BİRİ’
Her sanat kolu, bir bildiri derdi olmasa da, insan zihninde sorgulamalar yaratır. Bugün baktığımızda sanatı icra etmek için büyük eforlarımız oluyor. Neler söylersiniz?
E o denli tabi. Mesela burada, Moda’nın göbeğinde tiyatro yapmaya çabalıyoruz. En çok oyun üreten sahnelerden biri Moda Sahnesi. Birçok sanata da konut sahipliği yapan bir yer olmasına karşın çok sıkıntı ayakta duruyoruz. Özel tiyatrolara devlet dayanağı yok denecek kadar az olduğu üzere en yüksek vergi dilimine tabi tutuluyor. Sanat icraları yapan bu yer elektrik faturasını ödemekte zorlanıyor. Ödenekli tiyatrolarla nasıl birebir fiyatta bilet satalım, hele ki bu güç devirlerde. Özel tiyatroların bu kaidelerde yaşamaları çok sıkıntı… Hala bu işi yapmaya inat ediyoruz. Sanat beşerler için bir gereksinim olmalıyken bir lükse dönüştü.
Tiyatro, sinema, televizyon her kısımda yer aldınız. Edebiyatla bağınız da güçlü. Bunları icra etmek sizi yoruyor mu?
Ben durduğumda yoruluyorum. Çalışmak bana âlâ geliyor
Adana’da yetiştiniz. Orada olmak, tiyatro yapmak, İstanbul üzere büyük bir kentte de kederini sanatla anlatmaya çalışmak nasıl bir his yaratıyor sizde?
Nerede olursam olayım, kendimi bir halde söz etmeye çalışıyorum. Bazen oynayarak bazen yazarak icra ediyorum. İnsanın, toplumun zaaflarını, çelişkilerini, gerçeklerini kavramaya, anlamaya ve aktarmaya çalışarak var olmayı istiyorum. Bu bir nevi benim ömür biçimim.
