Anksiyete olarak da bilinen dert bozukluğu toplumda yaygın olarak görülüyor. Telaş, uygun şiddette olduğunda amaçlara ulaşmayı sağlayabilirken, çok olduğunda iş ve toplumsal ömrü zorlaştırabiliyor. Bayanlarda ve ağır gerilim altında olanlarda telaş bozukluğunun daha sık izlendiği görülürken, ilaç ve psikoterapinin yanı sıra tertipli spor ve aktiviteler de tasa belirtilerinin azalmasına katkı sağlıyor.
‘ANORMAL TELAŞ İLE TASA BOZUKLUĞU BİRBİRİNDEN AYIRT EDİLMELİ’
Memorial Ankara Hastanesi Psikiyatri Bölümü’nden Uzman Tabip Esengül Ekici, tasa bozukluğu ve tedavisi ile ilgili bilgi verdi. Günlük hayatta herkesin farklı hususlarla ilgili dert duyabileceğini, imtihan, bitirilmesi gereken bir proje, bir sıhhat sorunu, maddi zorluk, çocuklar yahut öteki aile bireyleri ile ilgili problemlerin derde neden olabileceğini söz eden Ekici, “Uygun şiddette bir telaş, problemlerle baş edebilmemiz için hazırlıklı olmamıza, amaçlarımıza ulaşmamıza yardımcı olur. Bu cins korkular çoklukla hafif şiddetli ve geçicidir. Günlük ömürde telaş duymak her ne kadar olağan olsa da, şiddetinde bir aşırılık varsa o vakit tıbbi bir hastalıktan kelam edilebilir. Olağandışı korku ile korku bozukluğunun birbirinden ayırt edilmesi ise kişinin hayatını sağlıklı bir halde devam ettirebilmesi açısından ehemmiyet taşımaktadır. Anksiyete bozukluğu olan bireylerde günlük hayatta rastlanılan durumlara karşı bile ağır, daima devam eden bir kaygı hali ve kaygı yaşanabilir” sözlerini kullandı.
İŞLEVSEL OLMAYAN KAYGILAR
“Şimdiye” ve “denetlenebilir alana” odaklanan korkuların sağlıklı ve fonksiyonel olan dertler olduğunu belirten hekim Ekici kelamlarını şöyle sürdürdü:
“Örneğin üniversite imtihanına hazırlanan bir öğrencinin “Ders programıma nazaran artık televizyon izlemeyi bırakıp ders çalışmam lazım. Televizyonu bırakmazsam bugün ders çalışmamış olacağım” tasası şimdiye odaklı ve denetleyebildiği bir durumla ilgili sağlıklı bir telaştır. Lakin ‘Ya Haziran ayında üniversite imtihanını kazanamazsam. İstediğim kısma yerleşemezsem, ne yaparım?’ biçimindeki ‘sonuç’ odaklı ve kişinin ‘denetiminin kısıtlı olduğu alan’ ile alakalı dertler sıhhatsiz tıpkı vakitte fonksiyonel olmayan korkulardır. Dert bozukluklarında çoğunlukla fonksiyonel olmayan tipte, daima, çok ve durumla uygun olmayan bir kaygı yahut ortaya çıkan bedensel belirtileri ağır bir kaygı etmeni olarak algılama halinde korkular gözlenmektedir.”
‘BİRDEN FAZLA NEDEN TASA BOZUKLUĞUNA YOL AÇABİLİR’
“Yaygın Dert Bozukluğu”, “Panik Bozukluğu”, “Sosyal Fobi”, “Özgül Fobiler” ve “Travma Sonrası Gerilim Bozukluğu” alt başlıklarında incelenen korku bozukluklarının oluşmasında genetik etmenlerin, beyin nörokimyasındaki değişikliklerin, kişilik özelliklerinin ve gerilimli ömür olaylarının rol oynadığını söyleyen Ekici, “Kaygı bozukluklarında çoklukla tek bir neden gösterilemez. Birden çok faktörün bir ortaya gelmesi tasa bozukluklarının gelişimine neden olabilir” dedi.
‘KAYGI BOZUKLUĞU ÖTEKİ HASTALIKLARLA KARIŞTIRILABİLİR’
Kaygı bozukluğunun belirtileri ortasında huzursuzluk, gerginlik, külfet, bunaltı, makûs bir şey olacak hissi, nedensiz dehşet, berbata odaklanma, çabuk yorulma, kas ağrıları, kolay irkilme, tetikte olma hali, çarpıntı, nefes alamayacak üzere hissetme, ağız kuruluğu, titreme, ateş basması, mide bulantısı, kulakta çınlama, dikkati toplayamama, öfkeli olma ve tahammülsüzlüğün bulunduğunu söz eden Ekici, “Bu belirtiler (özellikle bedensel belirtiler) bazen güya öteki bir fizikî hastalık varmış üzere kendini gösterebilir. Bu nedenle bireyler sıklıkla psikiyatri hekiminden evvel hastanelerin acil servis, iç hastalıkları ve kardiyoloji üzere kısımlara başvurabilmektedir” diye konuştu.
‘DÜZENLİ SPOR VE TOPLUMSAL AKTİVİTELER TASA BELİRTİLERİNİ AZALTIR’
Kaygı bozuklukları tedavi edilebilen psikiyatrik bozukluklar ortasında yer aldığını, birinci müracaatta psikiyatrik değerlendirmenin yanında daha evvelden yapılmadıysa diğer bedensel hastalıkların olup olmadığı istikametinde hastadan muayene ve tetkikler istenebileceğini tabir eden Ekici, “Kaygı bozukluğu olan şahısların büyük çoğunluğu tedaviden yarar görür. İlaç tedavileri ve psikoterapiler yahut her iki metot bir ortada uygulanabilir. Hangi tıp tedavinin hasta için uygun olduğu tabiple alınacak ortak karar ile belirlenir. Bununla birlikte nizamlı spor, hobi, yoga üzere aktiviteler telaş belirtilerinin denetim edilmesine yardımcı olmaktadır” dedi.
KAYGI BOZUKLUĞU HAYATINIZI OLUMSUZ ETKİLER
Tedavi edilmeyen ve süreğenleşebilen dert bozuklukları kişinin hayatında meselelere neden olabileceğini tabir eden Ekici şu tespitleri yaptı:
– Tasa bozuklukları, kişinin gündelik hayat, iş ve toplumsal hayatında zorlukların artmasına neden olur.
– Tasa bozukluğu depresyon üzere duygudurum bozukluklarını kolaylaştırabilir.
– Korku bozukluğu yaşayan bireylerde gerginlik nedeniyle kas ağrıları, beden ağrıları, çabuk yorulma üzere belirtiler görülür.
-Kaygı belirtileri nedeniyle odaklanma ve dikkati sürdürmede zorluk yaşanabilir ve kişinin iş performansını olumsuz tarafta etkileyebilir.
-Kaygı bozukluklarında çabucak her şeyin aksisini düşünme, işlerin daima makus sonuçlanacağını düşünme, daima berbat şeyler olacağına dair tetikte olma hali, başarısızlık hissine, daha kırılgan ve umutsuz olmaya neden olabilir.
-Sosyal ömürde ortaya çıkan tasa belirtileri bireylerin arkadaşlık kuramamalarına, toplumsal ortama etkin katılamamalarına, çekingenlik ve kaçınmalara sebep olabilir. (DUVAR)
