Doç. Dr. Altuğ Günal: ABD, Yunanistan ile Türkiye arasında denge politikasından vazgeçti

Tüm bu gelişmeleri Siyaset Bilimi ve Memleketler arası Alakalar uzmanı Doç Dr Yonca Özdemir ve Ege Üniversitesi Memleketler arası İlgiler Kısmı Öğretim Üyesi Doç Dr Altuğ Günal ile konuştuk

‘KIBRISTAKİ RUSLAR YAPTIRIMLARDAN MAKUS ETKİLENİYOR’

Doç Dr Yonca Özdemir ABD’nin Kıbrıs’a silah ambargosunun 1987’den beri yürürlükte olduğunu belirterek Tarih boyunca Güney Kıbrıs genelde Amerika dan çok Rusya ya yakın bir devlet oldu Bunun en büyük sebebi NATO üyesi olması sebebiyle Türkiye nin Türklerin her vakit ABD müttefiki olarak görülmesiydi Ukrayna savaşı sebebiyle Güney Kıbrıs Rusya ilgileri tahminen en çok bu sene gerildi AB üyesi olduğu için Güney Kıbrıs Rusya ya karşı uygulanan yaptırımlara katılmak zorunda kaldı Bu Ankara escort yaptırımlar nedeniyle Güney Kıbrıs mart ayı başlarından itibaren Rus savaş gemilerinin limanlarını kullanmasını yasaklamıştı Kıbrıs ta önemli ölçüde Rus sermayesi ve hatta yerleşik Rus var ve bunlar yaptırımlardan makus etkileniyor Olağan Güney Kıbrıs da bu yaptırımlardan olumsuz etkileniyor Adadaki Rus sermayesinin Güney Kıbrıs iktisadına tesiri azımsanmayacak kadar önemli dedi

Sadece 2020’de Rusya’dan Güney Kıbrıs a 100 milyar euroluk yatırım geldiğini tabir eden Özdemir şöyle devam etti Dolayısıyla ABD nin bu hamleyi Rusya yaptırımlarına uyan ve bundan olumsuz etkilenen Güney Kıbrıs ı teşvik için yapmış olabileceği izlenimi oluştu Lakin belirtmem lazım ki bu karar aslında çok yeni bir karar değil Ukrayna savaşı ABD’nin Güney Kıbrıs a uyguladığı silah ambargosunu kaldırmasını motive etmiş olabilir ancak ABD ambargoyu aşikâr şartlara nazaran kısmen kaldıracağını ve kararın yıllık olarak gözden geçirileceğini esasen 2020’de açıklamıştı Bundan sonra da ABD Kıbrıs’ın kara para aklamayla gayret düzenlemelerinin uygulanması ve Rus askeri gemilerinin yakıt ikmali ve hizmet için limanlara erişiminin engellenmesi de dahil olmak üzere ambargo kaldırma şartlarına uyup uymadığını her yıl kıymetlendirecek Bu elbet Amerikan dış siyasetinde değerli bir değişikliğe işaret ediyor ABD bu ambargoların Güney Kıbrıs hükümetini yine birleşme konusunda ilerleme kaydetmeden başka ülkelerle özellikle Rusya ile ittifaklar kurmaya zorladığına karar vermiş üzere ve güya Güney Kıbrıs ı Rus tesirinden biraz olsun çıkarıp Doğu Akdeniz de kendi yanına çekmek istiyor Bunda Türkiye nin Amerika ve NATO ekseninden uzaklaşmasının da büyük rolü var tabi

‘KIBRIS HALKININ ÇOĞUNLUĞU KÜLLİYE İNŞAATINA TEPKİLİ’

Özdemir milletlerarası ambargolar sebebiyle en azından Rum tarafı onaylamadığı sürece Rusya dan ya da Türkiye dışında rastgele bir ülkeden Kuzey Kıbrıs a direkt uçuşun mümkün olmayacağını savundu Gerçekten Rusya nın Güney Kıbrıs taki büyükelçiliğinin de bu savları yalanladığını söyleyen Özdemir Malumunuz Ruslar memleketler arası hukuku pek gözetmiyor Lakin yaptırımlar sebebiyle Güney Kıbrıs ile ortaları biraz soğumuş olsa dahi Rusya asla Güney Kıbrıs ile iplerin kopmasına yol açacak bu türlü radikal bir atılım yapmayacaktır Türkiye dekilere tavsiyem mevcut Kuzey Kıbrıs hükümetinin açıklamalarına pek fazla prestij etmemeleri istikametinde Zira son iki yıldır Kuzey Kıbrıs tarihinde hiç görmediği kadar pespaye bir idare tarafından yönetim ediliyor Dedikleri birbirini tutmadığı ya da hakikat çıkmadığı üzere boğazlarına kadar yolsuzluk ve usulsüzlüğe batmış durumdalar Gündem değiştirmek ve gerçekçi olmayan tezlerini savunmak için Ankara escort bayan de bu türlü olmadık çıkışlar yapabiliyorlar dedi

Bu yılın başlarında Rum başkan Anastasiades tarafından inanç yaratıcı tedbirler çerçevesinde Maraş a karşılık Ercan Havalimanı’nın milletlerarası uçuşlara Mağusa Limanı’nın da memleketler arası ticarete açılmasının önerildiğini kaydeden Özdemir kelamlarını şöyle sürdürdü

Bu teklif hiç tartışılıp değerlendirilmeden Türk idaresi tarafından reddedilmişti Yani niyet sahiden Kıbrıslı Türkleri ambargolardan kurtarmaksa bunun memleketler arası hukuka nazaran dermanı var Lakin hiçbir milletlerarası kural gözetilmeden yapılmış ve gerçeklik taşımayan açıklamalara prestij etmemek lazım Ne yazık ki bugünlerde Kuzey Kıbrıs gündemi gerçek hayatta bir karşılığı olmayan ve olması mümkünlüğü da epeyce düşük pek çok telaffuzla doldu taştı Zira Kuzey Kıbrıs hükümeti artık ayyuka çıkmış yolsuzluklarını nasıl örteceğini bilemez hale geldi Öte yandan Kıbrıslı Türkler ekonomik kriz pahalılık sıhhat ve eğitimdeki eksiklikler üzere yeni hayatlarını çok zorlaştıran problemlerle boğuşuyor Kıbrıslıların birden fazla boş telaffuzlarla değil bu problemlerle ilgileniyor Bir de ‘külliye’ sorunu var Kuzey Kıbrıs’ta eğitime ve sıhhate ayıracak para yok iken Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ın Temmuz 2021 de Tatar a müjdelediği 2 5 milyar liralık külliyenin inşaatı birkaç gün evvel başladı Çoğunluğun karşı çıkmasına karşın bu projenin yapılıyor olması Kıbrıslı Türkler için yeni bir ‘irade’ sıkıntısı haline geldi Şu anda muhalefet o külliye inşaatının engellenmesi için protestolar düzenliyor ve bu protestoların daha da büyümesi bekleniyor Başka safsataları ise pek kimse ciddiye almıyor diyebilirim Münasebetiyle bunları Türkiye dekilerin de ciddiye almamasını salık ederim

‘KUZEY KIBRIS’IN MEMLEKETLER ARASI TOPLUM TARAFINDAN TANINMA MÜMKÜNLÜĞÜ YOK’

Yakın bir gelecekte Kuzey Kıbrıs’ın milletlerarası toplum tarafından tanınma mümkünlüğünün muhakkak olmadığını düşünen Özdemir Adadaki genel kanının Türkiye nin dahi KKTC nin tanıtılması konusunu pek ciddiye almadığı halinde olduğunu belirtti Özdemir şöyle devam etti

Uluslararası topluluğa bu biçimde bir davet bir birinci olması sebebi ile değerlidir lakin adada rastgele bir şeyi değiştirecek midir Hiç sanmıyorum Şayet Erdoğan Kuzey Kıbrıs’ın tanınmasını hakikaten istiyorsa bu konuşmasından evvel bu tarafta resmi teşebbüsler yapması gerekirdi Konuşmasında da bu teşebbüslere atıfta bulunarak öbür ülkelerden Kuzey Kıbrıs’ı tanımalarını istediğini ve beklediğini vurgulayabilirdi Bu türlü bir şey bildiğim kadarıyla olmadı Konuşma sonrasında milletlerarası toplum nezdinde resmi bir teşebbüs de yapılmadı Pekala yapılır mı Bilemem lakin yapılsa da başarılı olmayacağını söyleyebilirim Bana o denli geliyor ki bu konuşma yalnızca yapılmış olmak için yapıldı Bilirsiniz Escort Ankara olmayacak duaya amin demek diye bir deyiş vardır Ben biraz ona benzettim Bu atak Kuzey Kıbrıs taki milliyetçi kesitler tarafından çok alkışlandı lakin âlâ hazırlanılmış ve ayakları yere basan gerçekçi bir siyaset üzere görünmediğinden tersine kıymetli bir mevzuyu değersizleştiren bir atak olduğunu düşünüyorum dedi

Yunanistan Başbakanı Kriyakos Miçotakis ile Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ın karşılıklı açıklamaları ile tırmanan gerginlikte her iki ülkede 2023 de yapılacak seçimlerin bir tesiri olup olmadığı konusunda ise Özdemir şu cevabı verdi

İki ülkede de 2023 de yapılacak seçimlerin kesinlikle tesiri vardır zira iki önder de milliyetçi telaffuzdan beslenen siyasetçiler ve iki ülkede de önemli ekonomik problemler mevcut Ekonomik sıkıntıların ve öbür başarısızlıkların üzerini örtebilmek için kelamda düşmana odaklanmak sağ siyasetin hayli bilinen bir taktiği Münasebetiyle bu çekişmeyi bu istikametten okumak kanımca yanlışsız olur Bu seçimler sonucu iki ülkede de iktidar değiştiği takdirde bu tablo değişecektir diye düşünüyorum

‘ABD TÜRKİYE İLE YUNANİSTAN ORTASINDAKİ İSTİKRAR SİYASETİNDEN VAZGEÇTİ’

Ege Üniversitesi Milletlerarası Bağlar Kısmı Öğretim Üyesi Doç Dr Altuğ Günal ise ABD nin yeni soğuk savaş ve bu çerçevede Rusya ile sertleşen rekabet nedeniyle Kıbrıs a uyguladığı ambargoyu yine gözden geçirmeye karar verdiğini söyledi

Güney Kıbrıs Ortodoks Rum halkının Rusya ile tarihten gelen yakın münasebetleri olduğunu belirten Günal Üstelik Güney Kıbrıs Rus oligarklar için de hem yatırım hem AB vatandaşlığı kazanmak hem de kara para aklamak için kıymetli üslerden bir tanesi olageldi Rusya nın Güney Kıbrıs savaş gemileri için üs talep ettiği Limasol Limanı ndan ikmal için faydalandığı ve var olan askeri iş birliği protokolünün geliştirilmesiyle daha fazlasını istediği de biliniyor ABD ise 1987 den beri hem Türkiye ile Yunanistan ortasında uyguladığı istikrar siyaseti hem de silahlanma yarışını yavaşlatarak müzakerelere takviye vermek ismine Kıbrıs a silah ambargosu uyguluyordu Lakin yeni soğuk savaş ve bu çerçevede Rusya ile sertleşen rekabet nedeniyle 2019 Doğu Akdeniz Güvenlik ve Güç Paydaşlığı Yasası ve 2020 Mali Yılı Ulusal Savunma Yetkilendirme Yasası kapsamında Kıbrıs a uyguladığı ambargoyu yine gözden geçirmeye karar verdi dedi

ABD nin Güney Kıbrıs’ın kara para aklama ile güçlü biçimde gayret ettiğini ve Rus savaş gemilerini ikmal ve hizmet için limanlarına kabul etmediğini kanıtladığı takdirde yıllık bazda silah ambargosunu kaldıracağını ilan ettiğini kaydeden Günal Prosedüre nazaran Dışişleri Bakanlığı nın Ankara bayan escort Kongre ye olumlu rapor vermesi gerekiyordu Trump silah ambargosunun kaldırılması yetkisini de 14 Nisan’da imzaladığı kararname ile Dışişleri Bakanı na devretmişti Bu çerçevede birinci kere 2020 de ölümcül olmayan savunma materyallerinin 2021 mali yılını kapsayacak biçimde Kıbrıs a ihracatına müsaade verildi Bu yıl da ABD Dışişleri bakanlığı Güney Kıbrıs’ın gerekli şartları yerine getirdiğini tespit etti ve Kongre ye bildirdi Ölümcül de dahil savunma gereci ihracatını büsbütün özgür bırakan karar 1 Ekim 2022’den itibaren geçerli olacak ve önümüzdeki sene de tekrar değerlendirilecek diye konuştu

‘GÜNEY KIBRIS ABD İÇİN ÇOK KIYMETLİ BİR PARTNER’

Rum idaresinin ABD nin ambargosu nedeniyle silah teminini evvel Doğu Bloğu ve sonrasında Rusya dan sağlar hale geldiğini kaydeden Günal kelamlarına şöyle devam etti Bu alım silah sistemlerinin yedek modülleri eğitimi ve servisleri ile birlikte düşünülürse tıpkı vakitte ülkeyi Rusya ya daha bağımlı hale getiriyordu ABD Yunanistan a verdiği askeri ve siyasi dayanak ile artık Türkiye ile Yunanistan ortasındaki istikrar siyasetinden vazgeçtiğini açık bir biçimde gösterdiğinden ambargoyu kaldırma kararının Türkiye de yaratacağı tepkisi da kabul edilebilir bir risk olarak kıymetlendirdi Rusya nın Doğu Akdeniz in kilidi pozisyonundaki bu stratejik adadan ve genel olarak da Doğu Akdeniz den uzaklaştırılması artık yeteri kadar muteber bir partner sayılmayan Türkiye nin yansısından daha değerli görüldü Hakikaten 2019 da Senato dan geçen Doğu Akdeniz Güvenlik ve Güç Paydaşlığı Yasası The Eastern Mediterranean Security and Energy Partnership Act evrakında de Türkiye ye yaptırım uygulanacağı açıklanırken Güney Kıbrıs’ın çok değerli bir partner olduğu ve onunla güvenlik askeri alandaki işbirliğinin geliştirileceği açıkça belirtilmişti Rum idaresinin de ABD ile ahenk içerisinde mart ayından itibaren Rus savaş gemilerinin limanlarından hizmet almasına müsaade etmemeye başlamış Batı nın yaptırımlarına dahil olmuş ve bu yüzden de Rusya nın dost olmayan ülkeler listesine başka AB üyeleri ile birlikte dahil edilmişti Natürel bu listeye girmiş olmak Türkiye ye karşı güçlenmeye çalıştığı bir devirde elindeki silah sistemlerinin yedek kesim ve servisinde Rusya ya bağımlılığı daha büyük bir sorun haline getirdi Lakin Güney Kıbrıs esasen bir müddettir bu silahları ABD teknolojisi ile değiştirmeye çalışıyor idi ve bu yeni karar artık hem buna imkân verirken hem de ABD iktisadına katkı sağlayacak Bununla birlikte Türkiye nin de lisana getirdiği üzere bu karar Yunanistan ı Ege yi ve Escort bayan Ankara Doğu Akdeniz i kapsayan daha büyük bir ABD planının kesimi ve Ada da var olan silahlanma yarışını hızlandırdığı üzere barışçıl tahlile de en ufak bir katkı sağlamayacak Önümüzdeki vakitte ABD nin takviyesini alan Güney Kıbrıs’ın tıpkı Yunanistan üzere Türkiye ye karşı daha mert atılımlar içerisine girmesi mümkün Karşılığında Türkiye nin birebir sertlikte reaksiyon vermesi ve yeni tedbirler alması da doğal olacaktır

KUZEY KIBRIS’TA YAKLAŞIK 15 BİN RUS YAŞIYOR

Doç Dr Altuğ Günal ABD ambargosunun kaldırılması karşılığında Güney Kıbrıs’ın Rusya ile bağlarını zayıflatmasına ve Batı yaptırımlarına dahil olmasına bir reaksiyon olarak Rusya nın Kuzey Kıbrıs’ı birinci etapta tanımasa da direkt uçuş yapabileceğine dair argümanların son periyotta sıkça dillendirilmeye başladığını söyledi Savaşın gidişatına bağlı olarak esasen tüm Batı sisteminden dışlanmış ve yaptırım altındaki Rusya nın bu türlü bir karar almaktan çekinmesi için fazla bir neden olmadığını kaydeden Günal Kuzey Kıbrıs’ta yaklaşık 15 bin Rus yaşıyor ve Cumhurbaşkanı Tatar da birkaç gün evvel direkt uçuşlar için bir Rus firmasının sivil havacılık yönetimine başvurduğunu açıkladı Rusya Güney Kıbrıs’a Müslüman bir büyükelçi atayarak da Rumlara bir ikaz iletisi vermeye çalıştı Putin Güney Kıbrıs Büyükelçisi’nin itimat mektuplarının sunulması merasiminde de bugüne kadarki en kısa konuşmasını yaptı fakat başka yandan Kıbrıs probleminin BM Güvenlik Kurulu kararları temelindeki tahliliyle ilgili tezde istikrarlı olduklarını söyledi ki bu da direkt uçuş ya da tanımanın mümkün olmadığını gösterir Rusya nın Güney Kıbrıs Büyükelçiliği de doğrudan uçuş başlamasıyla ilgili rastgele bir görüşme yapıldığını yalanladı Kesin olarak Batı Rusya bağlarında ya da Rusya Ukrayna savaşında çok beklenmedik gelişmeler olmadığı taktirde Rusya nın daimi üyesi ve üzerinde veto hakkına sahip olduğu BMGK nın kararlarını yok sayarak adayı tanıma yoluna gideceğini düşünmüyorum Bu türlü bir karar için Batı nın Rusya yı çok zorlaması Türkiye nin ise tarafını Rusya olarak netleştirmiş olması gerekir ki bu da kısa vadede mantıklı gözükmüyor dedi

KKTC NİN TANINMA ÇAĞRILARI

Günal Kuzey Kıbrıs’ın milletlerarası toplum tarafından tanınma davetleri konusunda ise şu değerlendirmeleri yaptı

Kuzey Kıbrıs’ın bağımsızlık ilanı kararı 15 Kasım 1983 te tam da Türkiye de bir idare boşluğu olan bir periyotta Türkiye nin onayı olmadan alınmıştı Türkiye elbette çabucak Kuzey Kıbrıs’ı tanıdı fakat o vakitten beri memleketler arası toplumun da tanıması için büyük bir efor harcamadı Aslında Denktaş ın Bayan escort Ankara vakit zaman konfederasyon telaffuzlarına karşın 1977 1979 doruklarından beri müzakereler federasyon sonuncu emeliyle sürdü BM de milletlerarası toplumun önünde Kuzey Kıbrıs’ı tanıma daveti yapılması birinci kez yapılıyor Bu manada epey değerli bir adım Lakin dost ülkelerin bile Kuzey Kıbrıs’ı tanıması en azından hukuken kolay değil Hakikaten en başta BMGK nın no 541 ve no 550 üzere Kuzey Kıbrıs’ı tanımayın diyen kararları var Bu çerçevede tanınma için en az 9 olumlu oy ile 5 daimi üyeden veto gelmediği taktirde BMGK dan yeni bir karar gerekir ki bu da hayli güç Batı nın Kuzey Kıbrıs’ı tanımamasının hukuksal nedeni Kıbrıs Cumhuriyeti nin toprak bütünlüğünü bozacak halde güç kullanılarak kurulduğunu sav etmesi Rusya nın bugün yaptığı da Ukrayna nın toprak bütünlüğünün güç kullanılarak ihlali olarak görüldüğünden Kuzey Kıbrıs’a bir sempati sağlamamakta Bununla birlikte devletlerin yüksek çıkarları ya da müttefiklikleri gerektirdiğinde BMGK kararlarını görmezden gelebildikleri ya da türel argümanlarını değiştirebildikleri de aşikâr Türkiye tanınma talebini memleketler arası toplumda seslendirmeye ve dost ülkelerden dayanak istemeye devam etmeli Bu Kıbrıslıların iradesine ziyan vermeyecektir hakikaten şayet Kıbrıslı Rum ve Türkler federasyon kurmak isterlerse bunu Kuzey Kıbrıs tanındıktan sonra da yapabilirler