“Newroz bu yıl zayıf geçecek galiba” dedi gazeteci arkadaşım. Gazeteciler için ayrılmış platformdan Newroz alanına bakıyorduk. Saat daha erkendi fakat alan yükünü almaya başlamış görünüyordu.
Maraş’taki sarsıntıların akabinde Newroz kutlanır mı? Bir müddet bu soru tartışılmıştı Diyarbakır’da. Zira sorumsuzlukların, vicdansızlıkların neden olduğu felaket çok büyüktü.
Çünkü zelzeleleri öteki vilayetlere nazaran az hasarla atlatan Diyarbakır’da 411 insan hayatını kaybetmişti. En az 250 bin insan meskenini kaybetmiş, yeni bir meskene taşınamayan binlercesi çadırlarda yaşamaya mahkum kalmıştı.
Ancak eninde sonunda Newroz taleplerin ve itirazların lisana getirildiği bir bayramdı ve Kürt halkı Newroz’u en sıkıntı şartlarda, alanlara müsaade verilmemişse sokak ortalarında ateş yakarak kutlamıştı. IŞİD barbarlığının karar sürdüğü günlerde bile Diyarbakır Newroz alanı boş kalmamıştı.
Öte yandan HDP, seçim öncesinde kitlesini görmek ve canlı tutmak istiyordu. Bu nedenle Newroz, zelzelelerde hayatını kaybedenler unutulmadan birçok vilayette kutlandı.
Newroz etkinliklerinin finali yeniden Diyarbakır’da yapıldı. Diyarbakır da unutmamıştı sarsıntıda hayatını kaybedenleri. Sahnenin önündeki pankartta “Bila serê gelê me sax be” (Halkımızın başı sağ olsun) yazıyordu. Sahneyi süsleyen balon ve şeritlerin renkleri siyah ve mordu.
ALANIN MANZARASI
Newroz’a iştirak az değildi. Binlerce insan, kırık bir sevinç ile alanı doldurdu. Gençler her vakit olduğu üzere sahnenin çabucak önündeydi. En geride volta atarak ya da ayaküstü muhabbet eden yaşlılar vardı. Konuştukları mevzulardan bir depremse oburu yaklaşan seçimlerdi.
Önceki yıllarda Newroz alanına piknik havasında katılanlar oluyordu. Bunlar biraz daha geride, çimlerin üzerinde, selam veren herkesi davet ettikleri bir sofra kurarlardı. Bu yıl rastgele bir sofraya rastlamadım. Bu, sanırım yas havasından kaynaklanıyordu.
Geleneksel Kürt kıyafetleriyle Newroz’a katılan insan sayısı azımsanmayacak kadardı. Yas nedeniyle siyah giymeyi tercih edenler de vardı elbette.
Çok ünlü sanatkarlar davet edilmemişti lakin tekrar de Newroz programında müzik vardı. Diyarbakırlılar sevinçlerini de isyanlarını da halay çekerek anlatır. Hele Newroz hiç halaysız olur mu?
Haliyle halay çeken kümeler vardı alanda. Fakat evvelki yıllardaki halay görüntüsü yoktu. Halay çeken küme sayısı evvelki yıllarla kıyaslanamayacak kadar azdı. Halay çekenler, adet yerini bulsun, isyanımız görünsün diye halaya durmuştu güya.
Özetleyecek olursam, alanın görünümü sevinç denilen histen uzaktı.
MESAJLAR NETTİ
Alanda birçok siyasi partinin bayrakları ve flamaları vardı. Fakat sahne ve Newroz alanı HDP flamalarının yanı sıra Yeşil Sol Parti’nin flamalarıyla donatıldı. Newroz, Kürt seçmeni seçimden evvel Yeşil Sol Parti’ye bir alıştırma görevi de yüklenmişti.
Konuşmacılar zelzelelerde hayatını kaybedenleri anarak ve sorumluları işaret ederek başladılar konuşmalarına.
PKK başkanı Abdullah Öcalan’ın üzerindeki tecritin kaldırılması, konuşmacıların öncelikli taleplerinden oldu. Bu talep, müzik sustuğunda alanı dolduran binlerce kişinin attığı sloganlarla da lisana getirildi.
Seçimler yaklaşırken Emek ve Özgürlük İttifakı’nın üstlendiği rol savunuldu. Kürt siyasi partilerinin ittifak içinde olmasının elzem olduğu bilhassa vurgulandı.
2017’de polis kurşunuyla vurulan Kemal Kurkut ile geçen yıl İran’da öldürülen Mahsa Jina Amini’nin dev posterleri, karşılıklı olarak alanın iki yanına asılmıştı.
350 KİŞİ GÖZALTINA ALINDI
Alana girmek, evvelki Newroz’larda olduğu üzere sorunluydu. Sayısız polis alanın etrafını kuşatmıştı. Alana girebilmek için dört arama noktasından geçmek gerekiyordu. Arama noktalarından geçmek o denli kolay olmuyor. Zira polisler, öncelikle insanların giydiği klâsik Kürt kıyafetlerine müdahale ediyor.
Bu yıl da bu türlü oldu ne yazık ki. Diyarbakır Barosu’nun Newroz kutlamasının bitiminden sonra yaptığı açıklama da bu taraftaydı. Baronun açıklamasına nazaran 2023 Newroz’unda yaklaşık 350 kişi gözaltına alındı. Gözaltına alınanların 50’si çocuk yaşta.
NEWROZ ALANI HERKESİNDİR
Katılımcıların vakit zaman polisle karşı karşıya gelmesi, Newroz üzere etkinliklerde alışıldık bir durum. Alışıldık olmayan, kimi iştirakçilerin kendilerini alanın hakimi ya da sahibi üzere hissetmesi ve öteki iştirakçilere karşı saldırgan bir tavır alması.
Geçen yıl Newroz’a katılan LGBTİ+ bireyler akına uğramıştı. Ne yazık ki LGBTİ+ bireyler, bu yıl da tıpkı saldırgan tavırla karşılaştılar, bir küme tarafından darp edildiler. En ‘kara’ bayramın üstüne bir de bu saldırganların gölgesi düştü.
Oysa Newroz alanı herkesindir. Herkes burada kendini özgürce söz edebilmelidir. Newroz tertip komitesi bu saldırgan tavrın, kümenin önüne kesinlikle geçmelidir.
Yas havası, sarsıntı dehşeti, seçim atmosferi ve kararlılık hakimdi 2023 Diyarbakır Newroz’unda. Diyarbakır, yaklaşan seçimlerde kullanacağı oyun rengini de göstermiş oldu.
