Huyu suyu plastik bir Şahmaran!

Şahmaran yılanların şahı bayanların şahı Biraz Medusa’ya biraz Sirenlere benziyor Çağırıyor cezbediyor şifa dağıtıyor Lakin korkutuyor da Şahmaran hikayesiyle birinci tanışmam 90’ların başında oldu 93 imali Şahmaran ı televizyonda izlediğimde tahminen okuma yazma dahi bilmiyordum Zülfü Livaneli’nin masalsı anlatımına Türkan Şoray’ın güçlü oyunculuğu eşlik ediyordu Değişiktir sinemadan kapalı yer sahneleri kalmış aklımda Çoğunlukla Binbirdirek Sarnıcı’nda ve Anemas Zindanları’nda geçen bu sahnelerde Türkan Şoray’ı nedense devasa hatırlıyorum Yılan gövdesi uzadıkça uzuyor güya dehlize sığmıyordu Daha sonra sineması izlediğimde bunun aklımda kalan bir imaj olduğunu anladım Tahminen afişle sinemadaki havayı birleştirmiş bu türlü bir sonuca varmıştım Aklımın oynadığı bir oyundu bu Çocuk aklımla o dehliz o mağara havası beni ürkütüyordu Mağara lisana geliyordu âdeta Ağzıyla girmemeyi öğütleyip korkutuyor bir kez girdikten sonra ise çıkışın imkânsız hâle geldiğini bir yılanla bir bahtla yaşanmak zorunda kalınacağını söylüyordu Ömürle mevtin yılan vesilesiyle bir kuytuda buluşması manidardı Kaygıları aşıp da kuytuya sokulmadan o kuyuya girmeden düşmeden yaşanamazdı lakin kalarak nasıl hayatta kalınacaktı Zehir hayatın mühletine mi dönüşmüştü Azı şefkat tadında kalırken birden fazla şehvet yorgunluk düşkünlük mü verecekti Şahmaran tüm bu çelişkilerin tabiri üzereydi Ete kemiğe bürünmüş hâliydi

ADANA’DA CEHENNEM SICAĞINDA GÖL SERİNLEMELİ AŞKLAR

Netflix’in ‘Şahmaran’ına dönersek dizinin hikayesini kısaca özetleyerek girişelim Adana’ya gelen Şahsu Serenay Sarıkaya hem yıllar evvel annesini terk eden dedesiyle hesaplaşacak hem üniversitede hocasının konuğu olarak ders verecektir Dedesi Davut’un Mustafa Uğurlu karşısına çıkıp içindekileri döken genç bayan hocası Tutku’nun Ayşe Lebriz Berkem teklifiyle bir sömestr kentte kalıp asistanlık yapmaya karar verir Birinci günler banyosuz bir otel odasında kalan güç şartlarda temizlenen Şahsu’yu sürprizler beklemektedir

Dedesinin gizemli ve nüfuzlu komşuları yılan soylu kimselerdir Mar ırkından gelen Maran da Burak Deniz kehaneti gerçekleştirmesi beklenen kişidir Seçilmiş kişi Maran beşerlerle birleşerek yılan ırkını kurtaracaktır Kuyruğuna yönelmiş bir ağız veyahut cenin konumunda yatan bir insanı çağrıştıran Şahsu ile Maran’ın iç içe geçmiş yazgıları tecelli eder İki güçlü karakter birbirini itmeye çalıştıkça daha yakınlaşır

SERENAY SARIKAYA’NIN BIYIĞI OLSA BURAK DENİZ OLURDU

‘Şahmaran’ı değerlendirmeye anlatısından başlamak istiyorum Öncelikle dizinin fantastik olayları örgüsüne ne ölçüde yedirdiğine ve mitolojik çatışmayı nasıl yansıttığına bakmak gerekiyor Televizyon kökenli senarist Pınar Bulut ‘Şahmaran’ için bol bakışmalı on metreden kesişmeli beyaz cam yüzeyselliğini tercih etmiş Seyirciyi yakalayıp kendine çekecek bir sahne izleyemiyoruz ‘Ezel’de de imzası bulunan Bulut buradaki dramatik başarıyı ‘Şahmaran’a taşıyamamış Münasebetiyle düşsel sahneleri zayıf teknik istikametten kusurlu bir metne dayalı dizi çıkış noktası olan hikayeyi de verimli işleyemiyor

Sosyal medyada diziyle ilgili yorumlarda bıktık aşk hikâyesinden serzenişi hâkimdi ‘Şahmaran’da aşk öyküsünün öne çıkması anlaşılır zira sorunun özü yılanlarla insanların mağduriyete ve ayrılığa dayalı aşkları Bu ayrılık salt cismani değil fikir ayrılığı vicdan ayrılığı ‘Şahmaran’ bu ayrılıkları ve buluşma eforunu o çekimi çarpıcı bir biçimde işleyebilir masalsı bir havaya sokabilirdi fakat alışılmış Serenay Sarıkaya’nın da bıyığı olsa Burak Deniz olurdu

Bu benzetmeyi ucuz yollu bir latife yapmak için kullanmadım Demek istediğim ‘Şahmaran ın iki ikonu birleştirerek kusursuz bir tablo çizmeye yönelmesi Hoş havalı bayan ve güzel beğenilen erkek Denizde çıplak yüzmeler komşu çiftliklerde göz süzmeler pencere önüne tırmanıp kur yapmalar Kıssa o kadar kolay ki ‘Şahmaran’ hikayesine yazık edilmiş İki hoşun sevdasının anlatılarda istek görmesi kabul edilir fakat çağın iki şöhret ismini medyadaki manzaralarından soymadan kimliklerinden ayırmadan bir efsanede eşleştirmek vahim bir kusur İnsan ile yılanın aşkında münasebetinde öne çıkan şey tarafların gücü ve hoşluğundan çok aşkın imkânsızlığı kıssadan hisse değil mi Bu ilgiyi çarpıcı kılan da bir cana kastediş sonrası tesadüften ilk görüşten doğup ihanetle sisteme döndürülmesi tarafların duştan uyandırılması değil mi Dizide bereketli efsane birbirini seven güzellerin flörtleşmesine kadar indirilmiş

Netflix’in efsanelerden derlediği kıssalarda daima muhakkak bir kahır göze çarpıyor işlenen efsaneyi yeniye bağlayamıyor platform ‘Atiye’de benzeri bir kısırlığa şahit olduk Nedensellik aranmıyor hikayelerde Nasılsa efsanedir o kadarını da sorgulamaz seyirci diye düşünülüyor olmalı Halbuki diziler günümüzde yani seyircinin vaktinde geçiyor hâliyle en çok bu bağ sorgulanıyor Bin yıl evvelki bir problem bin yıl öncesinin zamanıyla koşulları bağlamında anlatılsa eksik gedik neyse fakat mevzunun uzmanları tarafından fark edilebilir Halbuki akla hayale gelmeyen olaylar günümüze sığdırılmaya çalışıldığında züccaciye dükkânına girmiş fillere dönüşüyorlar

Platformun fantastik işlerdeki başarısızlığının bir öbür değerli sebebiyse her efsaneyi tıpkı kalıba dökmesi Sanırım burada da senaristler üretimciler şunu düşünüyor Masallar bilmeceler de tıpkı başlayıp misal bitmiyor mu Bizim işler neden bitmesin Bir kere daha çağımızın öbür bir çağ olduğunu hatırlatmak gerekiyor Masallar tıpkı başlayıp misal bitiyor fakat tıpkı saiklerle tüketilmiyor günümüzde Üstelik tıpkı uyuşturucu tesirden mahrum Çağımızda özgünlüğü de tüketimin bir kesimi olarak kıymetlendirmeli Özgünlük günümüzde bir besin boyası bir renklendirici ve tatlandırıcı Bir katkı unsuru Netflix in Türkiye’ye çektiği fantastik üretimlerde daima tıpkı tadı alıyoruz Ne denir Yapay da olsa yeni şeyler arıyor insan

ŞAHMARAN KARŞISINDA AĞLAMAYAN SOĞAN DOĞRAYAN SEYİRCİ

Dizinin olumsuz yanlarından kelam edeceğim Diyeceksiniz ki olumlu ne yazdın da olumsuzlara geçtin Haklısınız olumsuz görüşlerim bitti sıra daha olumsuzlarda ‘Şahmaran’ platformun bir hafta sonunda bitirilecek dizilerinden tek sorun bundan haberinin olmaması Dizi ite sürükleye bir hafta sonunda biter bitmesine de seyirciye hâli vakti sorulduğunda kızılcık şurubu içtim dedirtir soğan doğruyorum yooo dedirtir Maalesef birinci kısımdan itibaren merak uyandırmayan bir imal izliyoruz Adana’ya atılan birinci adım bile kusurlu İstasyonda tek başına dikiliyor Şahsu daha sonra bir taksiye binip gidiyor İstasyonla taksi ortasında gizemli müzik ve rüzgârın kaldırdığı toz var Kusura bakmasınlar lakin çok amatör bir kompozisyon izliyoruz Bu tipten sıkıntılar dizi boyunca sürüyor Ailenin Maran’ın da bir diyalogda itiraf ettiği gibi Addams ailesi olarak çizilmesi veyahut Twilight ı çağrıştırması bir yana kırılgan reaksiyonları gülünç kaçmış Daima bir panik içindeler Tamam yüzyılların hasretini dindirip özgürleşecekler bunun için Şahsu’yu berbatlıktan koruyacaklar hassas davranmaları olağan fakat neden bu kadar çocukça endişelere kapılıyorlar Şahsu geliyor Şahsu gidiyor Ne Şahsu’ymuş arkadaş dedirtiyor bu tavırları

Diziye bir türlü giremiyoruz zira ana karakterler makûs çizilmiş Lakin karakterlerin hikayesini destekleyen tuhaf aile üyeleri ve Şahsu’nun daima atletle dolaşan sessiz dedesi de pek ilgi cazibeli sayılmaz Öbür yandan merakı kışkırtarak sürpriz umacağımız yardımcı karakterlerden de mahrum bir dizi izliyoruz Birinci kısımlarda dilsiz bir bayan gelip süt içiriyor Şahsu’ya Bayanın yılan olduğu bir kilometreden anlaşılıyor Bir taşın üstünde yatan çıplak bir bayan var Yüzünü görmüyoruz kıpırdanıp duruyor ancak merak namına bir şey söz etmiyor Dizide sürpriz yok Her fantastik kıssanın sonunu az çok kestiririz Tahminen de sezgisel çeşidimiz gereği bir yaklaşımdır bu iddia gayreti ancak ‘Şahmaran’ sonunu kestirecek bir heves dahi bırakmıyor Zira tüm tartı Şahsu ile Maran’ın ateşsiz aşkına verilmiş Ateşsiz diyorum zira taraflar ne kadar öpüşüp koklaşsa da bir türlü son noktaya gelmiyorlar Tipik Yeşilçam refleksleri izliyoruz Maran Şahsu’ya sarhoşken sahip olmuyor Hakikaten de bir sahiplik kelam konusu Öyküsü itibariyle bayanı öne çıkarması beklenen bir dizide toplumsal ezber bozulmuyor Onun yerine bol bol erotik göl sahnesi izliyoruz ‘Şahmaran’ eril bakışını dikizciliğinde ayyuka çıkarmış bir imal Bu dikizciliği salt bayan vücuduna yönelik düşünmeyin Her iki başrole de yakın takip kelam konusu Her ikisi de cinsel nesne Zati yüzeysel bir erotizm anlatının önüne geçmiş hem dramatik yapıyı yaralamış hem mitolojik ögeleri gölgede bırakmış

‘Şahmaran’da bir öbür olumsuzluk da piyes tadında diyaloglar ve gerçekliğe uymayan sahneler Maran ailesi yüksek ve hayli yapay konuşuyor Bu abartı neden

Dizide birçok sahneye ihtimam gösterilmemiş Kolay birkaç örnek verelim Hıdırellez sahnesinden âdeta bir maskeli balo çıkarmışlar Batı’daki karnavalla Doğu’daki cümbüşün tıpkı kültürel desteklerden yükselmediği göz gerisi ediliyor Yeniden küçük yanılgılar var Cihan Şahsu’yu Adana’nın makus nam salmış mahallelerinden birinde kafeye götürüyor Ne mana Gerçek Adana yı gösteriyorum diyor da bakalım bayan buna hazır mı Buradaki insanların hatalı ve saldırgan işlenmelerine değinmiyorum bile Artık kanıksadık bu cinsten ötekileştirmeleri Kriminal bir tatlılık atfediliyor fakir işçi mahallelere Adana özelinde Sıfırbir mesken imali ‘Narcos’ tadında bir üretimdi ve bu kriminal cazibeyi enikonu artırdı Bir öteki dikkat alımlı bahis da Şahsu’nun akademik hayatı Şahsu o denli bir akademisyen ki hocası Tutku bir sömestr hoca ol diye yalvarıyor Alışılmış Şahsu Boğaziçi mezunu Adana’ya toplumsal cinsiyet üzerine tartışmalar götürecek Hindistan’a medeniyet götüren İngiltere mübarek Yeniden de Şahsu’nun işinin ehli bir hoca olmadığı anlaşılıyor Ders verirken Rebecca yı açıp gidiyor İzleyelim sonra tartışalım diyor Hitchcock’un başyapıtlarından olan sinema iki saatten fazla İki saat sonra beşerde tartışacak mecal kalır mı Pekala Cihan’ın cıvık tutumlarına ne demeli Cihan da bir araştırma vazifelisi öğrencilerle ortası yeterli Okulda yürürken öğrencilerin kahvesini alıp içiyor Daha neler Bu türlü bir hoca modeli var mı Türkiye’de Devlet üniversitelerinde şu hareketi yapsa laf kelam olur Vakıf üniversitesinde ise tam zıddı olur muhtemelen Öğrenci akademisyenin elinden alır kahveyi sonra alışverişi yanaktan alınan bir makasla tamamlar

Velhasıl kelam ‘Şahmaran’ birçok farklı başlıkta döküm döküm dökülen bir üretim

YILAN KIVRAKLIĞI BEKLERKEN PLASTİK OYUNCULUKLAR

‘Şahmaran’ın bir türlü akmaması hikayesini işleyememesi üzere temel seviyede meseleleri var Ahengi eksik heyecanı kısık atmosferi güdük bir dizi Üstte bileğimiz yoruluncaya kadar yazdık tabir etmeye çalıştık Lakin bittiğini söyleyemeyiz ‘Şahmaran’ bitti demeden bu kâbus bitmiyor Oyunculukların da pek parlak olmadığını görüyoruz kısımlar ilerledikçe Fakat yeniden genel bir badire kelam konusu ‘Şahmaran’ oyunculardan oyunculuk talep etmemiş onları oldukları üzere alıp sahneye yerleştirmiş Maran’ı Maran kılan hiçbir şey yok Maran’dan çok Burak Deniz izliyoruz Deniz ‘Yarım Kalan Aşklar da da tıpkı fiziğe tıpkı jest ve mimiğe sahipti lakin pek âlâ oynuyordu Bu sönük durum Serenay Sarıkaya için de geçerli Örneğin büyük küpeler takmayı seven Sarıkaya bu huyuna kadar tastamam uzunluk göstermiş ‘Şahmaran’da lakin role hazırlandığına dair hiçbir emareye rastlayamıyoruz Şahsu değil Sarıkaya olarak oynuyor Faturayı ondan evvel metne ve rejiye kesmek lazım Daha vahimi Cihan karakterinde izlediğimiz Mert Ramazan Demir Kalın kara kaşlı güzel genç koymak istenmiş ancak biraz olsun şöyle yap bu türlü yap denmemiş Demir ‘Yalı Çapkını’ dizisinde nasıl konuşuyorsa o denli konuşuyor nasıl yürüyorsa o denli yürüyor Dizideki üzere Okey diyor yahu Reaksiyonuna kadar aynı Bu elbet oyuncuya da ziyan veren bir yaklaşım

Dizide Yetenekli Günşiray Ural Mustafa Uğurlu Davut Ebru Özkan Çavgeş Hakan Karahan Lakmu üzere deneyimli isimler de etkisiz kalmışlar Uğurlu ekrana ahenk sağlayan bir oyuncu Günşiray teatral kalmış Özkan ile Karahan ise esasen silik rollerdeler Ural’ın Addams ailesinden fırlamış üç kızı ortasında Diba rolünde Berfu Halisdemir öne çıkıyor Dizide Elif Işık Kerkük ile birlikte oyunculuğun hakkını verenlerden Hare’de Nilay Erdönmez Bike’de Nil Sude Albayrak zayıflar Plastik olarak başarılılar itici olmaları amaçlanmış bu gayeye da ulaşılmış ama oyuncu olarak atıllar Meğer bir dizide oyuncuya oynama dur öylece gezin demek büyük fenalık

**

‘Şahmaran’ her bakımdan sınıfta kalan bir yapım Kimin neyi ne hedefle yaptığını Davut un atletle Şahsu nun ve Maran ın devamlı botla dolaşması dâhil kavrayamadığımız takip edemediğimiz hikaye uzunca bir mühlet yerinde sayıyor Seyirciyi içine çekemeyen merak uyandırmayan dizi hoş ile güzelin flörtünü ve Adana sıcağıyla başa çıkma uğraşını kayıt altına alan bir belgesele dönüşüyor nihayet ‘Şahmaran’ kıvrılsın akıp gitsin diye bekledikçe kırıla kırıla devrile devrile ilerliyor sürünmüyor da seyirciyi süründürüyor