Hazal Yalın
Bu haftanın seçkisinde 4 yazı var.
M. Kostrikov’un yazısının yayınlandığı Pravda, RFKP yayın organı. Kostrikov, devlet monopollerinin üst seviye yöneticilerine yıllık 30 milyon (yaklaşık 9 milyon TL) tavan fiyat getirilmesi planının Maliye Bakanlığı’ndan dönmesi üzerine yazıyor. Fecî astronomik sayılar okurun kesinlikle dikkatini çekecektir.
Nezavisimaya Gazeta’da V. Skosırev, Çin ve Pakistan bağları üzerinde duruyor. Amerikan darbesiyle vazifeden alınan İmran Han’ın suikasta uğramasıyla yeterlice tırmanan Pakistan’daki siyasi krizin, Çin açısından yalnızca pragmatizmini besleyen bir gelişme olması, Çin’in siyasi tavrını kavramak açısından kıymetli.
Çin’le ilgili bir diğer yazı daha, Rusya’nın en değerli Çin uzmanlarından Aleksey Maslov’un telegram kanalındaki Almanya şansölyesinin Çin ziyaretiyle ilgili iletisi, seçkimizde.
P. Makedontsev’in EADaily’deki, Britanya’nın AB’nin bağımsız bir güç olmasını neden istemediği ve Kuzey Akım’ın bu çerçevedeki ehemmiyeti üzerine dikkat cazibeli ve uzun makalesinin yalnızca birinci kısmını çevirmekle yetiniyorum.
‘Scholz’un Çin çıkartması’
Almanya Şansölyesi Olaf Scholz, ÇHC Lideri Si Tsinpin ile bir görüşme ayarladı. Scholz’un yanında Alman şirketlerinden büyük bir heyet de var. Heyette Siemens, Adidas, BioNTech, BMW, Volkswagen üzere şirketlerin temsilcileri bulunuyor; bunlar Çin’den öbür Singapur ve Vietnam çeşidi da yapacaklar.
Beklenen görüşme iki taraf için de avantajlı. Çin ve AB’nin ticareti geçtiğimiz yıl 800 milyar doların üzerindeydi. Çinli şirketler Alman şirketleriyle yeni kontratlar imzalamakla ilgileniyorlar, Scholz ise iş dünyasını savunmaya çalışıyor.
Avrupa, Çin’in tedarikine önemli biçimde bağımlı; Avrupalıların satın alma gücünün besbelli halde düştüğü de açık. Bu hem Çin’i hem AB’yi endişelendiriyor. Siemens, Adidas, BioNTech, BMW, Volkswagen’in Çin’de büyük fabrikaları var ve hem Çin pazarı hem Avrupa pazarı için üretim yapıyorlar. BioNTech aşıları Çin’de daha onaylanmadı; sanırım Scholz bunları pazarlamaya da çalışacak.
Alman şirketlerinin kıymetli bir kısmında sorunlar doğdu; Scholz bu bağlamda iş dünyasını müdafaaya çalışıyor ve olağan ticarete değer veren pragmatik bir başkan üzere davranıyor.
Çin ise Çin pazarında Siemens’in ve (ÇHC ile ortak kimyasal üretim yapan) BASF’ın tesirinin genişlemesiyle ilgileniyor. Wacker Chemie Çinli tüketiciler üzerinde çalışıyor, ilaç şirketleri Bayer ve Merck’in Çin pazarında önemli bir hisseleri var, şu anda öncelikli olan bunlarla yapılacak mukaveleler. (3 Kasım)
‘Devlet şirketleri mi, özel dükkânlar mı?’
Son vakitlerin sayısız olayı ortasında Rusya’nın devlet şirketleri etrafında meydana gelen farklı, heyecanlı ve dramatik tartışma gözden kaçtı. Başlangıçta, birçok vakit olduğu üzere, fikir yeterliydi: yöneticilerin gelirlerine hudut koymak; öteki bir deyişle üst idarenin fiyatlarına “tavan” getirmek. Fakat olmadı.
Hangi şirketler kelam konusu: Öncelikle Rosteh, VEB, RJD, Rosnano vb. üzere canavarlar. … Rosnano’nun başı olarak Çubays’ın … unutulmaz kelamları akla geliyor: “Çok paramız var.” Doğal Çubays artık ne şirkette ne Rusya’da, yazgısının peşinde, kimi haberlere nazaran İtalya’nın bir kentinde, hatta Kıbrıs’ta ve İsrail’de de görülmüş.
Ama Rusya’da kalanlar gücendirilmiş değil. Örneğin RJD Genel Müdürü Oleg Belozyorov’a bu şirkette 2021’deki çalışmasından 151,07 milyon ruble ödenmiş; yıllık toplam geliri de 193,3 milyon ruble. VEB Lideri İgor Şuvalov yıllık 169,7 milyon ruble geliriyle övünebilir. Rosteh Genel Müdürü Sergey Çemezov ise geçen yılki emekleriyle 632,2 milyon ruble kazanmış. Bu devlet şirketinin bilançosunda yıllık geliri 100 milyon rublenin üzerinde olan 11 üst seviye yönetici daha var. …
Buyurun size şu sorunun karşılığı: Nedir bu, devlet şirketleri mi özel dükkânlar mı? Bu karşılık olağan ki sınıfsal bir muhteva taşır. Bütün devlet temel itibariyle özelleştirilmişken ne beklenir ki? Ebediyen “optimize” edilebilecek olanlar yalnızca bizim üzere kolay, fiyatlı emekçiler. Yönetici sınıfı saygıdeğer beyefendilerinin menfaatlerine ise dokunmamak icap eder. Sonuçta, gelirlere tavan filan yok. Bunun yerine ülkenin devlet yönetimine bu türlü bir yaklaşımla kaçınılmaz olarak düşeceği taban var. (M. Kostrikov / Pravda, 3-7 Kasım)
‘Şerif, Çin’in güzeline gidiyor’
Pakistan Başbakanı Şahbaz Şerif, Pekin’de ÇHC Lideri Si Tsinpin ve Çin Başbakanı Li Ketsyan görüştü. Şerif’in esas hedefi, Çin ile Umman Denizi’ni birleştirecek ekonomik koridorda bir halka olmak, keza sel felaketinin üstesinden gelmek için yardım sağlamak. Fakat Pekin, ortak projelerde işçisi için güvenlik garantisi istiyor ve ortağının siyasi istikrarından da emin değil.
Reuters’in haberine nazaran Si, Şerif’e, Pakistan maliyesinin istikrarına Çin’in yardımda bulunmaya devam edeceğini söyledi. Tıpkı vakitte bir hayır işi de yaptı: Pakistan’a süratli tren montajı için know-how temin edilecek. Birinci parti vagonlar deniz yoluyla ulaştırılmak üzere yüklendi. Pakistan’ın ileride Çin trenlerini kendi başına üreteceği düşünülüyor.
Amerikalı Asya uzmanı Andrew Small’a nazaran: “Şahbaz Şerif ve hükümetindeki birkaç figür daha Çin hükümetinin güzeline gidiyor. Çin hükümeti Şerif’e ikram vermek istedi, ancak Çin’dekiler, İslamabad’da işlerin başına yakın devirde kimin geçeceğinden emin değiller.” …
Small, Pakistan’da siyasi dalgalanmanın 2017’den beri gözlendiğini söylüyor. Bu da Pekin’de, bütün yatırımlarının karşılığını çıkarabileceği kuşkusu doğuruyor. Çünkü kimi değerlendirmelere nazaran Nesil ve Yol inisiyatifi temelinde koridorun Pakistan halkası 62 milyar doları bulacak.
Bununla birlikte son vakitlerde koridorun inşasında da frene basıldı. Bunun bir nedeni, Çin hududunda, bilhassa de Pakistan’daki ortak projelerde çalışanlara yapılan terörist hücumları. Geçtiğimiz temmuzdan beri Taliban militanları ve Belucistan’daki ayrılıkçılar 13 Çinliyi öldürdüler. …
Rusya Bilimler Akademisi’ne bağlı Dünya İktisadı Ulusal Araştırma Enstitüsü’nden G. Makareviç’e nazaran: “… Pakistan’da bugünkü hükümet koalisyonunun Pekin’le düzgün bağları var. Çin-Pakistan bağlarındaki kilit proje olan ‘Ekonomik Koridor’ 2013’te bugünkü başbakanın büyük kardeşi Navaz Şerif tarafından başlatılmıştı. Şahbaz Şerif projeyi hızlandırabilir. Bu, ülkedeki siyasi istikrarsızlık devam ederken gelecek yıl yapılacak seçimler arifesinde kural. …”
Ama bu, İslamabad’ın ABD ile bağlantılarda ortaya çıkan gerginliği gidermeyi hedeflemediği manasına gelmiyor. Makareviç’e nazaran Pakistan, IMF’de ABD dayanağına güvendi ve bunu kazandı. Pakistan IMF yardımı alacak. Makareviç şunu da belirtiyor: “İslamabad ve Washington askeri araçların bakımında işbirliğine de devam ediyorlar. Amerikalılar, F-16’lar için yedek kesim vereceklerini teyit ettiler. Yani İslamabad ve Washington ortak bir lisan buluyor.” (V. Skosırev / Nezavisimaya Gazeta, 2 Kasım)
‘İngiltere’nin Kuzey Akım’ı torpidolamaktaki menfaati’
29 Ekim’de Savunma Bakanlığı Ukrayna’nın Sivastopol’deki askeri ve sivil gemilere saldırısını açıkladı. Açıklamada şöyle deniliyordu:
“… Bu terörist akının hazırlığı ve Ukrayna 73’üncü özel deniz operasyonları merkezi işçisinin hazırlanması, Nikolayev oblastinin Oçakov kentinde bulunan Britanya uzmanlarının yönetiminde yapıldı.
“Elimizdeki istihbarata nazaran Britanya’nın bu deniz kuvvetleri temsilcileri Baltık Denizi’nde 26 Ekim’de Kuzey Akım 1 ve Kuzey Akım 2 boru sınırlarının sabotajına yönelik terör aksiyonunun planlanmasına, tedarikinin sağlanmasına ve gerçekleştirilmesine de katıldılar.” …
Britanya Başbakanı B. Johnson daha 15 Kasım 2021’de esas bakanlarla toplantıda boru çizgisi konusuna değinmişti. Başbakanlık basın sekreterliği bu mevzuda şu haberi vermişti:
“Başbakan, Britanya’nın, Ukrayna üzerinden tedarikin yolunu değiştirecek ve bölgenin güvenliği için önemli sonuçlar doğurabilecek olan Kuzey Akım 2 inşaatına karşı olduğunu vurguladı. …”
Kuzey Akım 2’ye yalnızca idaredeki Muhafazakâr Parti’nin değil İskoçya Ulusal Partisi temsilcilerinin de karşı olduğunu belirtmek gerek. Pekala Britanya neden, Kuzey Akım 2’nin torpidolanması için her şeyi yaptı?
Kuzey Akım 2 ekonomik olarak yalnızca Rusya için değil AB’nin ekonomik önderi Almanya için de avantajlıydı. Çünkü, klâsik olarak Avrupa federalizmine karşı çıkan Britanya AB’den ayrılmıştı ve AB için dünya arenasında Anglosakson vesayetinden kurtulup bağımsız bir oyuncu olma bahtı ortaya çıkmıştı.
Kuzey Akım 2’nin işletmeye açılması halinde Almanya, Fransa’yla birlikte Anglosaksonların Polonya üzere bir Truva atını da ezerek AB’yi gerisinden sürükleyebilirdi. Polonya bu durumda Baltık ülkeleri ve Ukrayna’yla birlikte Moskova ve Berlin’e karşı gaz şantajına girişemezdi. Bu durumda Almanya’nın ekonomik gücü askeri zayıflığını telafi ederdi.
Almanya’nın ekonomik gayreti, teorik olarak, askeri manada güçlü olan Fransa’yı NATO’ya askeri alternatifler kurma yolunda askeri inisiyatifler geliştirmeye itebilirdi.
Ama bütün bu projeler şubat 2022 sonunda imkânsız hale geldi. … (P. Makedontsev / EADaily, 1 Kasım)
