Sebla Koçan
Kaset kapağını Aptülika’nın çizdiği “Dünden Esintilerle Vol 1” ve “Vol 2” serisiyle “giriş yapmıştım” Erkin Koray dinlemeye. Çocukken dinlediğim Barış Manço’nun öykülü müziklerinden yavaş yavaş çıkıp, lisede yaşadığım birinci uçuşmaların, birinci kalp çarpmalarının, birinci hayal kırıklıklarının eşliğinde dinlemeye başlamıştım Erkin Baba’yı. Mizahla harmanladığı kıvrak müzik kelamları, dayanılmaz bir altyapıyla zenginleştirdiği besteleri o vakitler tam da gereksinimim olan şeydi. “Yüzüne bakmasam da, başımı çevirsem de / Seni her gördüğümde / İnan ki senden diğer kimse yok içimde” derkenki gururundan taviz vermeyen duruşu, “Kim olursan ol, ne istersen yap/ Sen de bu dünyada tek başınasın” derkenki gerçekçi bakış açısı beni çok etkilemişti.
Erkin Baba’nın pek çok problemi vardı. Bahis hiçbir vakit tek başına aşk meşk olmadı evet lakin aşk müziklerini bir öteki hoş söylerdi Erkin Baba. Sevgi lisanından konuşurdu. Politik görüşlerini pek yansıtmazdı müziklerine. Sıkıntısını kendi cümleleriyle, hatta kendi bulduğu sözlerle tabir eder, ne demek istediğini de pek hoş anlatırdı. Manasını hiç bilmediğimiz “Estarabim” üzere mesela. Şöyle diyordu bir röportajında: “O o denli bir nevi şahsına münhasır müzik oldu. Estarabim’in ne demek olduğunu dinleyenin algılamasına bıraktım. Estarabim benim bulduğum bir söz. Sözlükte yok. Herkes kendine nazaran algılasın.” Esasen biraz da o denli değil midir? Bir müziğin öyküsü onu dinlerken bizim ne anladığımızdır. Bu kısmı her vakit bize kalır.
“Hayat Katarı”ndaki “Çöh çöh çöh çöh”ler üzere ona yakışan ünlemler, şöyle derinlerden çekilen uzun “Fesupanallah”lar da Erkin Baba’yı Erkin Baba yapan izah halleriydi. Çok eğlenceli ve aslında büyük derinliği olan yapıtlardı bunlar. Hislerimizi yansıtırdı, tam da bize has olan ünlemlerle, hallerle.
DİNLERKEN YORMAYAN, ‘İNCE KIYIM’LI O ŞARKILAR
Benim için Erkin Koray müzikleri, en hüzünlü şeyi anlatırken bile ıstırabından dinleyeni boğmadığı, şakır şakır ağlamadığı için özeldi. Kendisinin de söylediği üzere tüm müziklerinde “ince kıyım” bir ayar vardı, bazen çabucak görünen, bazen de detayda saklı iletiler. Dinlerken yormuyordu. Dünyayı başımıza yıkmıyordu. Hatta birden fazla vakit gülümsetiyordu.
Sadece kelamlar değil natürel, Erkin Koray çok âlâ de bir müzisyendi tıpkı vakitte. Gitar sevdiği, bilhassa de elektro gitar sevdiği için, müziklerindeki o rock damarı dinledikçe benim içime işlerdi. 60’ların sonunda bağlamayı da işin içine kattı ve elektro bağlamayı sahnelere taşıdı. Gayesi, konserlerde bağlamanın sesini dinleyiciye daha uygun duyurmaktı. Öncüydü, bir şeyler başlatırdı, birtakım şeyler ona hastı.
Erkin Koray’a nazaran düzgün müzik yapmanın aşikâr bir anahtarı yoktu. “Yegane formül, bir yapıtı satıp kaç para kazanırım diye düşünmemektir” diyordu bu hususta ve ekliyordu: “Ben bu ülkeye bir şeyler bırakmak isteyen biriyim. Bu ülkeden bir şeyler almak değil… Ortada büyük fark var. Bu bir hayat biçimi. Ben eserler vereyim ve bu yapıtlarımdan beşerler yararlansın, onlara bir şey katayım istiyorum. Para kazanma sıkıntısı yaşamak için gerekli, mesleğim bu olduğu için para kazanıyorum. Fakat bu işi para kazanmak için yapmıyorum. Ben bunu seviyorum. Konserlerim çok şükür, tıklım tıklım doldu. Boş da olsa o koltuklara çalardım.” Olağan hiçbir vakit boş kalmıyordu Erkin Baba’nın koltukları. O kadar çok kuşağı birbirine bağlıyordu ki müzikleri, katlanarak çoğalıyordu. Yıllar geçtikçe daha da değerleniyordu.
ERKİN BABA’NIN GÖZDESİ: ‘ÇÖZ BENİ ARAPSAÇI…’
Çok müziği var, birbirinden ayıramayacağımız. Erkin Baba ise, tüm bu yapıtları içinde en çok “Arapsaçı”nı farklı bir yere koyuyordu. “Söylerken kendimden geçiyorum o şarkıyı. Gençler çok sevdiler anlaşılan vakitle. Ben bir şarkıyı iş olsun diye yapmıyorum. Müziğin büyük bir eser olduğunu anlamıştım Özer Şenay şarkıyı bana verdiğinde. Çok hoş bir stüdyoda, hoş bir atmosfer içindeydik Hollanda’da. Kayıt da çok hoş oldu. Yine ele alayım mı almayayım mı, düşündüm ve o sound’u değiştirmek istemedim. Onun üzerine yapılan aranjmanlar da pek olmadı sonra” diyordu, “Arapsaçı”nı anlatırken.
Sahiden de o denli. Tahminen de Erkin Koray müziklerine ondan oburu dokununca “pek olmuyor” üzereydi. Erkin Baba müziklerinin ruhu, özü onun sesinde, gitarına vuruşunda, bilgelikle dolu üslubunda gizli üzereydi. Ya da işte, o yılların elektriğinde. 1997’de Roll mecmuasına verdiği bir röportajda “Sadece kayıt evresinde değildi o ruh, o heyecan. O dönemlerin bir elektriği vardı. O zamanlarda herhalde uzayda bir elektrik hasıl oldu, bütün dünyayı kapladı, biz de büyük bir baht yapıtı o elektriğe denk geldik. Artık gitti o elektrik…” demiş ve eklemişti: “Elektrik işte. Manyetik bir alan. Hangi yıldızların bir ortaya gelmesinden oluştu, bilmiyorum. Fakat o manyetik alan gitti. Bizim üzerimizden bile gitti.”
Düşünün o denli bir manyetik alan ki, Rolling Stones’un “Paint It Black” müziğine bile ilham veren cinsten! Bu müziğin, Erkin Baba’nın 1966 tarihli “Bir Eylül Akşamı” müziğinden ilham aldığı çok konuşulmuştu, hatırlarsanız. Hiçbir vakit tam olarak bu hususta bir açıklama yapılmasa da, Mick Jagger’ın bir röportajında bu müziğin Türkçe bir müzikten esinlendiğini söylemesiyle istikrarlar oldukça değişmişti. Kuşku yok ki Erkin Koray dünya çapında bir müzisyendi ve elbette hem kendi periyodunda, hem de sonrasında pek çok müzisyeni etkileyecek yapıtlara imza atmıştı.
Hangi yıldızlar nasıl dizildi, neden o yıllarda her şey bir diğerdi bilmiyorum. Ben 90’larda çocuktum. O zati çoktan koskoca Erkin Baba’ydı. Onu lise vakitlerimde yakalayıp dinlemiş olmaktan, o kasetleri dinleye dinleye eskitmiş olmaktan, o vakitlerde de sonrasında da hayatıma dokunduğu ve bana kattığı tüm kıymetlerden çok memnunluk duyuyor ve bu büyük efsaneye minnet duyuyorum.
Sensiz dünya asla tıpkı olmazdı.
Güle güle Erkin Baba.
