İZMİR – Sokak Sanatkarları Derneği, CHP’li İzmir Büyükşehir Belediyesi’nin 8 Ağustos’ta yürürlüğe koyduğu sokak sanatkarlarına yönelik yönetmeliğine karşı basın açıklaması düzenledi. Çeşitli siyasi parti ve sivil toplum kuruluşu temsilcilerinin de katıldığı açıklamada, “Sokak sanatı kentlerin hayat damarıdır, yasakçı belediye yönetmeliğine hayır” yazılı pankart taşınırken, “Sanat özgürlük ister” ve “Yasakçı belediye istemiyoruz” sloganları atıldı.
Grup ismine açıklama yapan Hasret Sağlam, Sokak Sanatlarının Uygulanmasına Ait Yönetmelikte yapılan değişikliklerle belediyenin adeta bindiği kolu kesen, yaptığı işi yüzüne gözüne bulaştıran bir belediyecilik örneği sergilediğini söyledi.
‘BELEDİYENİN BUYRUK ERLERİ DEĞİLİZ’
Sokak Sanatkarları Derneği olarak ‘sanatı’ aracılardan bağımsızlaştırarak direkt beşerlerle buluşturmanın yollarını aradıklarını vurgulayan Sağlam, şunları belirtti:
“Sokak sanatı, gücünü bu görece himayesiz münasebetlerden ve özgürlüğünden alır. Bu sebeple pandemi periyodunda yaşadığımız onca ıstıraba karşın, kamusal kaynakların sanatkarlar için kullanılması konusunda ‘sadaka veren el ve alan el’ ortasındaki alakalara daima karşı çıktık. İzmir özelinde yeni sanattan, tanınan piyasa sanatına kadar bütün sanatkarların el pençe divan durduğu toplantılarda ısrarla özgürlük vurgusu yapmamız, başta Tunç Soyer tarafından; İzmir üzere, ‘çağdaş, demokratik özgür’ bir kentte, bozgunculuk, değer bilmezlik olarak değerlendirildi. Halbuki demokrasi ve özgürlüklerin varlığı, yönetenlerin var demesine değil, asıl olarak yönetilenlerin isteğine bağlıdır. Tunç Soyer’i eleştirmek bizi AK Partili yapmayacağı üzere, olumlu icraatlarını desteklemek de bizi CHP’li yapmamalıdır. Bu açıdan bir sefer daha vurgulamak isteriz ki ne sarayın soytarısı, ne de belediyenin buyruk erleriyiz.”
‘SEÇİMDEN EVVEL ORTAK AKIL, SEÇİLDİKTEN SONRA BEN YAPTIM OLDU’
“Son kelamımız yönetmeliğin çıkarılış biçimine ilişkindir. Bir evvelki yönetmeliğin hazırlanması süreçlerinde ilgili STK’larla koordineli bir formda, katılımcılığı temel alan prosedür sürdürülmüşken, yeni yönetmeliğin hazırlanması süreçlerinde yaptığımız hiçbir tenkit dikkate alınmamıştır. İktidara gelmeden evvel ‘ortak akıldan’ dem vuran bir Tunç Soyer’in seçildikten sonraki mottosu ‘ben yaptım oldu’ olmuştur” diyen Sağlam, derneğin yönetmeliğe ait tenkitlerini ise hususlar halinde şöyle sıraladı:
-Madde 4, genel olarak olumlu bulduğumuz bir unsur olmakla birlikte c) bendindeki kurul, kuşkulu uzmanlık kriterleri açısından legallik meseleleri yaşamaya adaydır. Yasallık krizleri yalnızca ilgili dairedeki uzman bilgisine dayalı olarak aşılamaz. İlgili STK’ların da sürece katılacağı, katılımcılık unsurlarıyla aşılabilir. (Her disiplinden uzmanlarınız var mı, sokak sanatkarlarının sürece iştirakini nasıl sağlıyorsunuz? vb.)
-Madde 5 b) bendi oksimoron bir unsurdur. Maalesef bir evvelki yönetmelikteki ilgili hususa yasakçı ve sokak sanatının ruhuna muhalif eklemeler yapılarak sokak sanatının nerede yapılacağı konusu ferdî inisiyatiflere açık hale getirilmiştir. Meğer bir evvelki yönetmelikte, sokak sanatının nerelerde yapılacağından çok nerelerde yapılamayacağı üzerinde durularak özgürlükçü bir yaklaşım sergilenirken, yeni yönetmelik sanatsal tabir imkanları ve toplumsal etkileşimin gerçekleşeceği yerlerin seçiminde sanatkarların seçim hakkını elinden almaktadır. Sokak sanatının ruhundan anlamamak olarak yaptığımız tenkit ise belediyenin gereksiz paralar harcayarak ürettikleri ve kısa vakitte kentsel çöpe dönüşen “sanat sokakta” platformlarına ilişkindir. Üretilen platformlar toplumsal etkileşime açıklık ve sokak sanatının hem yerlik alakalarına mahzur teşkil edecek biçimde yerden yüksek, sanatçıyı biblo haline getiren reklam panolarından ibarettir. Bu platformlar, bütün harcanan kamusal kaynaklara karşın sanatkarları yağmurdan, güneş vb. koruyamadığı üzere performans sırasında kullanacakları ekipmanlara ait rastgele bir imkan da sağlamamaktadır.
-Madde 5 c) ve ç) bendi, tam olarak Türkiye’de muhalefet ile toplumsal muhalefet ortasında oluşan açı farkını gözler önüne serer niteliktedir. Merkezi iktidarın gündelik ömür ve hayat şekillerimiz üzerinden yürüttüğü hegemonya çabasında birbiri arkasına çıkardığı yasalar sorgusuz sualsiz kabul edilmektedir. Bunlardan birisi olan müzik yasağını da içeren çevresel gürültünün kıymetlendirilmesi ve idaresi yönetmeliği, mahallî idare tarafından itirazsız bir halde kabul edilerek kendi kullanımı için fonksiyonel bir araç haline getirilmeye çalışılmaktadır. Buradaki 26. unsura yapılan gereksiz atıf, merkezi iktidarın saçma yasaklarına meşruiyet atfetmekten diğer bir mana taşımamaktadır. Türkiye’de iktidarlar değişse de değişmeyen siyasi partiler yasası üzere, bu ve gibisi unsurlar, iktidarın nasıl da kendisine benzeyen küçük iktidarlar yarattığının görülmesi açısından kıymetlidir. Mevcut yönetmeliklerin üst yönetmeliklere uygun olarak yapılmasıyla, onları yasallaştıracak biçimde yapılan atıflar apayrı şeylerdir. Üstüne üstlük sokak sanatkarlarına yönelik bu çevresel hassasiyet vurgusu 7 gün 24 saat çalışma hakkına sahip inşaat firmaları için gösterilmemektedir. İzmir Büyükşehir Belediyesi’nin de onayıyla 7 gün 24 saat çalışma ruhsatına sahip inşaat firmaları her gün yeni gökdelenler inşa etme hakkına sahipken, anayasal olarak desteklenmesi gereken sanatkarlar (Anayasa Unsur 27, 64) yasaklanmaktadır.
-Madde 5 e) bendi yeniden keyfiliğe kapı aralayan bir husus olarak karşımıza çıkmaktadır. Bir evvelki yönetmelikte epeyce objektif ve ölçülebilir kriterlere nazaran belirlenen, desibel ölçümü mevcut haliyle yönetmelikten çıkarılmıştır. Performansların ses düzeyini ortamın mevcut gürültü düzeyiyle orantılı bir biçimde pahalandıran ‘performans noktasından 5 metre uzakta yapılan ölçümlerde ortam gürültüsünün üzerine +5dB’den fazla olmamalıdır’ unsuru, yeni yönetmelikte objektif kriterlere dayanmayan zabıtanın keyfiyetine bırakılmıştır. Bu mevzudaki bir öteki konu ise günümüzde sokak sanatının sanatsal söz konusunda vazgeçilmezleri ortasında bulunan loop, delay, chorus ve reverb üzere efekt pedallarının amfisiz kullanımının mümkün olmamasıdır. Bu yönetmelikle Pat Metheny, Jimi Hendrix ve Billie Eilish üzere müzisyenlerin kendilerine İzmir sokaklarında yer bulması imkansızdır. Günümüzde sanatsal sözün olmazsa olmaz araçları ortasında yer alan mikrofon ve amfiler yalnızca ses yükselticisi araçlar değil tıpkı vakitte kendine has ton karakteristikleriyle sanatkarların şahsî parmak izleridir. Özel müsaadeye tabi tutulamazlar. Özetle bir evvelki yönetmelikteki desibel ölçüm usulü böylesi meselelerin da önüne geçebilecek bir hususken kaldırılmamalıydı.
-Madde 6, 2. bendinde bir yetki karmaşası bulunmaktadır. Sokak sanatkarı kartına yetki veren kurul dışında ayrıyeten zabıta da kartların iptali konusunda yetkilendirilmiştir. Üstte ayrıntılı bir biçimde açıklamaya çalıştığımız üzere objektif ölçüm kriterlerinden ve sanatsal uzmanlık bilgisinden mahrum bir kolluk gücü olarak zabıtaya böylesi bir yetki verilemez. Şahsî kayırmalara ve yetki karmaşasına yol açacak böylesi bir ikilikten vazgeçilmelidir.
