“Eşikten adımımı attığımda konut üzerime çullandı. Bu tuğla ve toz yığını daima birebirini yapıyor, kapıdan giren herkesin üzerine atlayıp nefessiz bırakana kadar karnını sıkıyor. Annem bu konutun insanını dişlerini döktüğünü ve için kuruttuğunu söylerdi lakin annem buradan gideli çok uzun vakit oldu, onu hatırlamıyorum. O denli dediğini anneannem anlattığı için biliyorum, gerçi anlatmasa da olurdu, ben esasen farkındayım. Burada insanın dişleri, saçları, etleri dökülüyor ve gardını indirdiğin an oradan oraya sürünüyorsun ve yatağa girip bir daha asla kalkamaz hale geliyorsun”… İşte bu sözlerle başlıyor Madridli muharrir Layla Martinez’in yazdığı ‘Tahta Kurdu’ isimli kitap.
HAYATININ DENETİMİ KİMDE?
Tahta kurdu nedir, nasıl bir böcektir diye merak ediyorum. Araştırdığımda karşıma çıkan bilgi şu; ‘çoğunlukla serin ve rutubeti ikim kurallarında görülen, her türlü ağaç materyale dadanan ve verdikleri ziyan çok sonra anlaşılan bir böcek çeşidi.’
Aynı kitapta anlatılan hikaye üzere, metinde yer olarak anlatılan konut, anneanne ve torunu duygusal manada yutuyor. Aklı gidip gelen anneanne için bu pek sorun değil; çünkü büyükanne günlerini duvarların ardında ve dolapların içinde yaşayan gölgelerle konuşarak geçiriyor.
Ama ya torun? Psikolojisi günden güne daha çok etkilenen torun, kitabın ilerleyen sayfalarda görüyoruz ki, Madrid’te güzel bir eğitim almak istiyor lakin bir türlü gidemiyor, kıpırdayamıyor. Aslında başlangıçta denemiş ancak olmayınca, yazgısından çıkamayacağını düşünmeye başlamış ve o öğretilmiş çaresizlik durumlarına öylesine alışmış ki bir iki denemeden sonra vazgeçmiş; güçlü bir ailenin yanında işe girmiş ancak yaşadığı bir olaylardan sonra konutu bildiği yere geri dönmek zorunda kalmış. Kendi hayatının denetimini de eline almayan torun, kurallara, anneanneye ve bahtına öfkeli. Lakin konutun tarihini çözerken, içinde yaşayan gölgelerin her vakit kendilerinden yana olduğunu fark etmeye başlıyor.
KURDUĞUMUZ BAĞLANTILAR PARMAK İZİ GİBİDİR
Anneannenin güç hayatı, annesinin meskenden gizemli gidişi genç kahramanı bunaltıyor. Hatta görünmez bağlarla bağlı olduğu mesken, kimi vakit bunaldığını vurgulasa da anneanneyle bağı yer yer hayatını içinden çıkamayacağı kadar zorluyor. Kitaptaki kahramanlar isimsiz; anne, anneanne, torunun ismi yok! Lakin Azizler’in, komşuların (mesela Jarabolar) isimleri geçiyor, var olan bir dünyada silikleşen, ömrünü bile unutturmaya çalışan beşerler gibi…
‘Tahta Kurdu’nu okuyanlar ya da okuyacak olanlar tıpkı şeyi düşünür mü bilmem fakat ben, her bir bireyin aile üyeleriyle bağlantısının parmak izi üzere olduğunu düşündüm; hiçbir alakanın birbirine benzemediğini, her birinin kendi içinde apayrı sırları, bağları ve bağlanmaları barındırdığını bazen bağların kopuk, bazense fazla güçlü olduğunun altını çizen bir kitap alt metinde.
İÇİNE FEMİNİZM BULAŞMIŞ ENDİŞE HİKAYESİ
Kitabın cinsini isimlendirirken içine feminizm bulaşmış endişe kıssası demek hakikat olur. Müellif sıklıkla çorak yerde kaybolan mesken duvarlarından, yatakların altından yükselen seslerden, mutfağın damında beliren sevgililerden, asla çözümlenemeyen kayıplardan kelam ediyor.
Komşular, kitabın kahramanları olan anneanne ve torunu gündüz gözüyle reddediyor fakat kimseye görünmeden de akşam hepsi yanlarına geliyor. Kitabın ortalarında toplumsal katmanlaşma, cinsiyet ayrımcılığı ve şiddet nedeniyle ortaya çıkan tortulaşmış bir öfke ve nefret öyküsü okuyucuyu karanlık, bazen de korkutucu bir gerçekliğin içine çekiyor. 20 ülkede 12 lisana çevrilen ‘Tahta Kurdu’, bir konutun içinde öğrenilmiş çaresizliğiyle hayatlarının derinine inenlerin de romanı. Yan Pasaj Yayınları’ndan çıkan kitap, bayan kimliği üzerinden karanlık bir metin okumak isteyenler için farklı ve düzgün bir alternatif.
