Minnesota Üniversitesi
Minnesota Twin Cities Üniversitesi öncülüğündeki milletlerarası bir araştırma grubu, Büyük Patlama’dan 2 milyar yıl sonra, yani günümüzden 11 milyar yıldan daha uzun bir mühlet evvel oluşan bir yıldızın boyutlarını ölçtü. Aşağıdaki imgeler, patlayan yıldızın soğuma kademesini gözler önüne seriyor ve bilim insanlarının erken cihanda var olan yıldızlar ve galaksilere ait daha fazla bilgi edinmelerini sağlayabilir.
YENİ BİR PENCERE ARALANDI
Makalenin başyazarı ve Minnesota Üniversitesi Fizik ve Astronomi Okulu’nda doçent olan Patrick Kelly, “Bu, kozmosun evriminin çok daha erken bir evresinde mevcut olan bir süpernovaya birinci detaylı bakış” diyor: “Bu çok heyecan verici zira artık cihan şimdiki yaşının beşte birinden daha gençken var olan tek bir yıldıza dair detaylı bilgilere ulaşabilir ve günümüzden milyarlarca yıl evvel var olan yıldızların yakınımızdakilerden farklı olup olmadıklarını anlamaya başlayabiliriz.”
Bahse mevzu olan kırmızı süperdev, Güneş’ten neredeyse 500 kat daha büyük. Bilim insanları, Minnesota Üniversitesi’nin Büyük Binoküler Teleskop’a erişim imkânı sayesinde, ‘takip spektroskopisi’ tekniği aracılığıyla Hubble Uzay Teleskobu’ndan elde edilen dataları kullandılar. Araştırmacılar, bir galaksinin yaptığı üzere kütlenin ışığı büktüğü ‘kütleçekimsel merceklenme’ diye isimlendirilen bir olgunun yardımıyla, kırmızı süperdevin birçok detaylı imajını kayıt altına aldılar. Bu olgu, yıldızdan yayılan ışığı büyütür.
SÜPERNOVANIN HER ETABI KAYDEDİLDİ
Kelly, “Kütleçekimsel mercek doğal bir büyüteç fonksiyonu görüyor ve Hubble’ın gücünü sekiz defa artırıyor” diyor: “Burada üç farklı imaj kelam konusu. Tıpkı anda görülebilmelerine rağmen, süpernovayı birkaç gün aralıkla, farklı vakitlerde görüntülenmiş üzere gösteriyorlar. Süpernovanın hızlı biçimde soğuduğuna şahit oluyoruz; bu durum, temelde olanları tekrar yapılandırmamıza ve sırf bir dizi imaj yardımıyla süpernovanın birinci birkaç günlük periyotta nasıl soğuduğunu incelememize imkân tanıyor. Elhasıl, bir süpernovayı tekrar izlememizi sağlıyor.”
Araştırmacılar, cihanın şu anki yaşından çok daha genç olduğu vakitlerde kaç yıldızın patladığını kestirim edebilmek hedefiyle bu keşfi Kelly’nin 2014 yılındaki süpernova keşiflerinden biriyle bir ortaya getirdi. Büyük ihtimalle daha evvelce düşünülenden çok daha fazla sayıda süpernovanın gerçekleştiğini açığa çıkardılar.
Araştırma makalesinin başyazarı ve Minnesota Üniversitesi Fizik ve Astronomi Okulu’nda doktora sonrası araştırmacı olan Wenlei Chen, “Çökmüş çekirdek süpernovaları, devasa boyutlardaki kısa ömürlü yıldızların ölümlerinin bir işareti. Saptadığımız çökmüş çekirdek süpernovalarının sayısı, cihan şimdi çok gençken galaksilerde kaç tane büyük yıldızın ortaya çıktığını anlamak doğrultusunda kullanılabilir” diyor.
Yazının özgünü phys.org sitesinden alınmıştır. (Çeviren: Tarkan Tufan)
