ATİNA – Bahis Yunanistan oldu mu Türkiye’nin anaakım medyasında manşetler üç aşağı beş üst birebirdir. Böylesi haberlerde gerçekte Yunanistan hükümetinin ne yaptığı, ya da Yunanistan halkının neler yaşamakta olduğu ya da kelam konusu gelişmelere hangi kaynaklarla ulaşıldığı değerli değildir, asıl sorun Yunanistan’a biçilen ‘huysuz komşu’ rolünü uygun bir halde kurgulayabilmektir.
Kimi vakit karşı tarafta yer alan eski bir generalin fi tarihinde yaptığı açıklama bulup ‘haber’ yapılır, kimi vakit Ege Denizi’nde mümkün bir savaş senaryosunu uçak fotoşoplu bir harita önünde önemli ciddi tartışmak üzere birkaç adam televizyon stüdyolarında buluşur… Yeri gelir mikrofon bir popçuya uzatılır ve Yunanistan hakkındaki fikirleri sorulur.
Asıl sorulması gereken sorular ise kuytulardadır. Hele ki her iki ülke de seçime hazırlanıyorken gerçeğe ulaşmak daha da zorlaşır. Zira önümüze koyulan bir ülkeden fazla, o ülkenin imgesi haline gelir. Bu nedenle denklemi tersten kurarak işe başlayabilir, Yunanistan’daki anaakım medyanın Türkiye imgesini nasıl ele aldığını öğrenmeye çalışabiliriz.
Uzun yıllar Türkiye üzerine çalışan Yunanistanlı gazeteci Evangelos Areteos ile konuştuk, Türkiye ve Yunanistan ilgilerini medya merceğinden bakmaya çalıştık…
‘MEDYA GERÇEK BİLGİYE ULAŞMAYA ÇALIŞMIYOR’
Yunanistan medyasını daha yakından tanıyabilmek ismine evvel aktörlerden kelama başlayalım. Yunanistan’da anaakım medyanın siyasi dağılımı nasıl? Alternatif medya hangi bileşenlerden oluyor?
Yunanistan’daki medya yıllardır hiç değişmedi. TA NEA ve TO VIMA gazeteleri ile MegaTV televizyon kanalının medya kümesi mülkiyetinde büyük değişiklikler yaşandı fakat genel olarak Yunanistan’da medyanın görüntüsü aşağı üst tıpkı kaldı. Kabaca, bu kümenin hükümete karşı kimi aralıkları koruduğunu lakin ‘hükümet karşıtı’ olarak da değerlendirilemeyeceğini söyleyebiliriz. Öbür büyük medya kümesi Kathimerini ve SKAI TV açıkça hükümet yanlısıyken solcu büyük gazete Efimerida ton Syntakton net bir formda hükümet zıddı konumlanıyor. Bir de REAL isminde medya kümesi var ki onlar da hükümet yanlısı.
Alternatif medya birkaç yıldır çok daha kıymetli bir hale geliyor lakin genelde sansasyonel ve epey popülist haberlerle niteleniyorlar.
Bu yıl Türkiye ile Yunanistan birbirine yakın vakitlerde seçime gidiyor. Elbette seçim sürecinin yaklaşması dış siyasette da birtakım sürtüşmelerin artması manasına geliyor. Sizce yaklaşan seçim sürecinin Türkiye-Yunanistan ilgileri manasında medya yankısı nasıl oldu? Seçimlerle birlikte artan tansiyon medyaya nasıl yansıdı?
Mevzubahis iki ülke ortasındaki bağlar olduğunda hem Yunanistan’da hem de Türkiye’de medya epeyce olumsuz bir rol oynuyor. İki tarafta da medya hükümet anlatısını benimsiyor ve gerginlikler yükseldikçe resmi anlatıdan kaçmak daha da güç hale geliyor.
Her iki tarafta da var olan temel sorun, medyanın öteki taraftan gerçek bilgiyi getirmek için gayret harcamıyor oluşu. Mesela şayet dikkatinizi çektiyse Türkiye’de çok az Yunanistanlı muhabir var, hatta Yunanistan’da daha da az Türkiyeli muhabir bulunuyor. Ve yapılan röportajlar ya da işlenen mevzular, genelde halihazırda devam eden gerginliklerin sonunu aşmıyor. Örnek vermek gerekirse her iki taraftaki lokal siyaset ve toplumlar hakkında epeyce az bilgi sahibiyiz, lakin bütün medya resmi açıklamalar ve duyurulara odaklanıyor. Bu gerçekten çok büyük bir sorun zira başka taraftan gerçek bilgiye sahip olamadığınız sürece öbür tarafta sahiden ne olduğunu anlamak ve ortak temeller bulmak çok sıkıntı.
Hem Türkiye’de hem Yunanistan’da seçimler yaklaştıkça medyanın daha da problemli bir rol oynayacağını düşünüyorum.
‘AGRESİF TON, ALTERNATİF BİR FOTOĞRAF ÇİZMEYİ ZORLAŞTIRDI’
Bildiğiniz üzere Türkiye’de yandaş anaakım medya hayali bir Yunanistan imgesi üzerinden bir anlatı yaratıyor. Pekala lakin Yunanistan’da anaakım medyanın ‘Türkiye’ imgesi nasıl? Türkiye neyi temsil ediyor? Yunanistan anaakım medyasının gözünden bir Türkiye karikatürü çizmek istesek nasıl resmetmemiz gerekir?
Burada çok büyük bir sorun var: Türkiye Hükümeti, Yunanistan’a karşı, Atina’yı bombalamakla tehdit edecek kadar çok agresif bir tonu benimsedi. Bu yüzden Yunanistan’da Türkiye’nin resmi epeyce olumsuz. Bir öteki örnek ise Yunanistanlı yetkilerin adalara ziyaretlerini Türkiye Hükümeti’nin açıkça ‘provokasyon’ olarak değerlendirmesi. Bu retorik, Ankara’dan revizyonizm olarak görülenlerle birleşince “Türkiye’nin, gündelik olarak Yunanistan’ı tehdit ederek yayılma niyetinde olduğuna, mevcut hudutlardan açıkça kuşku duyduğuna” dair bir imaj yarattı.
Bu manada Türkiye’nin bugün Yunanistan hakkında söyledikleri çabucak tehdit olarak görülüyor ve Türkiye hükümetinin yetkilileri de bu hissi gündelik olarak besliyor. Üstelik bu yalnızca anaakım medyaya yansımıyor. Hem hükümet yanlısı hem de hükümet tersi medya için birebir şey geçerli, ancak birebir vakitte daha az olmakla birlikte alternatif medya için de o denli.
Türkiye’nin çok agresif bir tonu benimsemesiyle birlikte Yunanistan için daha farklı bir Türkiye resmi çizmeye çalışmak daha da zorlaştı.
‘MEDYA YANAN ATEŞE AKARYAKIT DÖKÜYOR’
Türkiye ve Yunanistan’da sağ-anaakım basın birbirine karşı cepheden bakan haberler kaleme alıyor. Fakat paradoksal bir formda habere bakış açıları birbirlerine çok benziyor. Örnek vermek gerekirse bazen çok değersiz ya da eski bir haber öteki tarafta çok büyük bir gelişmeymiş üzere sunulabiliyor: “Falanca eski general dedi ki: İşgal edeceğiz” gibi… Her iki ülkenin de gündemini takip eden bir gazetecisiniz. Türkiye ve Yunanistan’ın anaakım medyasını karşılaştırdığınızda ne üzere benzerlikler ya da farklılıklar görüyorsunuz?
Tüm bu emekli askerlerin, subayların iki tarafın medyası için de en büyük imtihan olduğunu düşünüyorum. Her iki taraf da söylediklerine haddinden fazla kıymet veriyor ve anında çok olumsuz bir atmosfer yaratıyoruz. Fark şu ki Türkiye’ye karşı agresif söylemi benimseyen fazla Yunanistanlı subay yokken Türkiye’deki askerlerin pek birçok hükümetin telaffuzunu benimsiyor. Elbette Türkiye hükümeti ve askeri yetkililer bu agresif tonu ve söylemi yanlış bir okumayla ‘Yunanistan yayılmacılığına’ karşı savunmacı bir biçimde geliştiriyor.
Medyanın bir öbür imtihanı, Yunanistan-Türkiye bağları hakkında nadiren önemli ve birikimli analistlere ve yorumculara yer verilip en agresif olanlarına alan açılması.
Medyanın sansasyon hevesine aralık koymaya çalışması gerekirken, yanan ateşe akaryakıt döküyorlar.
Yunanistan’da kelam konusu Türkiye gündemi olduğunda farklı görüşten siyasi art plana sahip gazetelerin görece ortak bir telaffuz ürettiği oluyor mu?
Evet, az evvel de açıkladığım üzere tüm bunlara uzaklık koymak neredeyse imkânsız. Yalnızca tam aykırısını bir düşünün: Yunanistan’ın Türkiye’den çok daha büyük bir ülke olduğunu ve Yunanistan Cumhurbaşkanının ve Yunanistanlı siyasetçilerin her gün Türkiye’yi işgal edeceklerini, ‘bir gece aniden gelebileceklerini’, Ankara’yı Tayfun füzeleriyle bombalayacaklarını ve Türkiyeli hükümet yetkililerinin Edirne yahut Kaş’a yapacakları ziyaretlerin ‘Yunanistan’ı provoke ettiğini’ lisana getirdiklerini varsayın.
İşte her bir Yunanistanlı bugün bu türlü hissediyor: Türkiye her vakit tehdit ediyor diye.
Yani medya için siyasi ve ideolojik kontaklarına nazaran daha farklı bir öykü üretmesi imkânsız hale geliyor.
